SİMSARIN HUKUKİ DURUMU VE SİMSARLIK (TELLALLIK, ARACILIK) SÖZLEŞMESİ
01 Mart 2020
Simsarlık Sözleşmesi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 520 ila 525 maddelerinde düzenlenmiştir. Simsar, tacirin bağımsız bir yardımcısıdır. Bu konumu itibariyle simsarın, kendisine ait ayrı bir işletmesi olabilir ve eğer bu işletme, ticari işletme niteliğindeyse simsar, ayrıca tacir sıfatını da taşır.
Simsar ile onun hizmetinden yararlanan tacir arasındaki ilişki, geçici niteliktedir. Kural olarak simsar, belli bir sözleşmenin yapılması için görevlendirilir ve bu sözleşmenin yapılması (ya da yapılamayacağının anlaşılması) üzerine simsarın tacirle ilişkisi son bulur.
Simsarlık sözleşmesi simsarın, taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkanının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazandığı sözleşme olarak tanımlanmıştır.
Simsar aracılık yapar. Aracılık faaliyeti sadece sözleşme yapmak isteyen tarafları bir araya getirmekten ibaret olabileceği gibi yerine göre sözleşmenin pazarlık safhasına katılmayı, sözleşme taslağını hazırlamayı da içerebilir. Aracılık faaliyetinin kapsamı, simsarlık sözleşmesinin hükümlerine göre belirlenir. Ancak, simsarlık sözleşmesi, simsara temsil yetkisi vermez; özel yetki verilmedikçe, kendisini görevlendiren taraf adına sözleşme yapamaz, bedeli tahsil edemez, satım konusu malları teslim alamaz.
Simsar, aracılık faaliyetini ücret karşılığında yapar. Simsar, tacir konumunda ise yaptığı aracılık faaliyeti karşılığında Türk Ticaret Kanunu 20. maddeye dayanarak da ücret isteme hakkına sahiptir.
Simsarın ücret talep edebilmesi için yürütülen aracılık faaliyeti sonucunda sözleşmenin kurulmuş olması lazımdır. Simsarın faaliyetine rağmen taraflar arasında bir sözleşme kurulamamışsa, simsar ücret ödenmesini isteyemez. Ancak simsar ile müvekkili arasındaki sözleşmede, aracılık faaliyeti sözleşme yapılmasına müncer olmasa dahi simsara ücret verileceğinin kararlaştırılması mümkündür.
Müvekkilin, simsarın bulduğu kişiyle sözleşme yapma zorunluluğu yoktur. Müvekkil, haklı nedenlere dayanarak simsarın bulduğu kişiyle sözleşme yapmaktan kaçınabilir. Ancak müvekkil, sırf simsarlık ücretini ödemekten kaçınmak amacıyla simsarın bulduğu kişiyle sözleşme yapmak istemediğini bildirir, sonra da bu kişiyle doğrudan ilişkiye girerek sözleşmeyi yaparsa, simsar bu yüzden uğradığı zararın tazminini müvekkilinden isteyebilir.
Simsarın temel yükümlülüğü, sözleşme kurulması için imkanları araştırmak ve imkan bulunduğu takdirde durumu müvekkiline bildirmektir. Ancak simsarlık sözleşmesi ile simsara, kurulacak sözleşmenin şartlarını müzakere etmek, pazarlığını yapmak suretiyle aracılıkta bulunmak görevi de verilebilir.
Simsar, aracılık faaliyetini iyi niyet kuralları çerçevesinde, basiret ve sadakatle yerine getirmek, müvekkiline ait iş sırlarını saklamakla yükümlüdür.
Simsar, yapmış olduğu masrafların ödenmesini kural olarak isteyemez; aracılık faaliyetinin gerektirdiği masraflar, simsarlık ücreti ile karşılanır. Ancak, simsarlık sözleşmesinde masrafların müvekkil tarafından ayrıca ödenmesini öngören bir kayıt bulunabilir.
Kaynak: Sabiha Arkan, Ticari İşletme Hukuku, 2019.