1. HÜKMÜN TASHİHİ

Hükümdeki yazı ve hesap hataları ile diğer benzeri açık hatalar, mahkemece resen veya taraflardan birinin talebi üzerine düzeltilebilir. (HMK m.304/1) Örneğin, hükümde davalının adı gerçekte ‘Hasan’ olmasına rağmen yanlışlıkla ‘Hüseyin’ olarak yazılması ya da mahkemece 20.000 TL’ye hükmedilmesine karşın karar metninde sehven 2.000 TL olarak gösterilmesi gibi maddi hatalar, hükmün tashihi yoluyla düzeltilebilir.

Mahkeme hükümdeki maddi hataları kendiliğinden (re’sen) düzeltebileceği gibi taraflarda bu hataların düzeltilmesini mahkemeden talep edebilmektedir.

Hükümdeki maddi hataların düzeltilmesi, hükmün icrasına (yerine getirilmesine kadar) istenebilir.

Mahkeme tarafından hükümdeki maddi hataların düzeltilmesine karar verilmişse ve karar henüz taraflara tebliğ edilmemişse, hâkim tarafları dinlemeksizin bu düzeltmeyi yapabilir. Hüküm tebliğ edilmişse hâkim, tarafları dinlemeden hatayı düzeltemez. Davet üzerine taraflar gelmezse, dosya üzerinde inceleme yapılarak karar verilebilir.(HMK m. 304/1)

Tashih kararı verildiği takdirde, düzeltilen hususlarla ilgili karar, mahkemede bulunan nüshalar ile verilmiş olan suretlerin altına veya bunlara eklenecek ayrı bir kâğıda yazılır, imzalanır ve mühürlenir. ( HMK m. 304/2)

Hükmün tashihi bakımından özellikle belirtmek gerekir ki, mahkeme maddi hataları düzeltme yetkisine sahiptir. Yoksa düzenleme adı altında vermiş olduğu hükmü değiştirememektedir.

HMK m. 304’te düzenlenen hükmün tashihi ile HMK m. 183’te yer alan maddi hataların düzeltilmesi birbirinden farklı olup uygulamada karıştırılmaması gerekir. Çünkü tashih, ancak hüküm verildikten sonra söz konusu olabilirken; maddi hataların düzeltilmesi, hüküm kurulmadan önce gerçekleştirilebilir. Ayrıca tashih bir kanun yolu niteliği taşımaz. Zira bu yolla kararın esası değiştirilmeyip yalnızca yazım veya hesap yanlışları gibi şekli nitelikteki hatalar giderilmektedir. Bu yönüyle karar düzeltmeden ayrılmaktadır.

2. HÜKMÜN TAVZİHİ

Hüküm yeterince açık değilse veya icrasında tereddüt uyandırıyor yahut birbirine aykırı fıkralar içeriyorsa, icrası tamamlanıncaya kadar taraflardan her biri hükmün açıklanmasını veya tereddüt ya da aykırılığın giderilmesini isteyebilir. (HMK m. 305/1)

Tavzih yoluna başvurabilmek için, hükmün kesinleşmesini beklemeye gerek yoktur. Kesinleşmemiş olan hüküm de tavzih edilebilir. Fakat tavzih talebinde bulunmakla istinaf veya temyiz süresi durmaz. Ayrıca yalnızca ilk derece mahkemesi kararlarına karşı değil istinaf ve Yargıtay kararları için de bu yola başvurulabilir.

3. TAVZİH USULÜ

Hükmün icrası tamamlanıncaya kadar tavzihi istenebilir. ( HMK m. 305/1)

Tavzih veya tamamlama, dilekçeye tarafların sayısı kadar nüsha eklenmek suretiyle hükmü veren mahkemeden istenebilir. Dilekçenin bir nüshası, cevap süresi mahkemece belirlenerek karşı tarafa tebliğ edilir. Cevap, tavzih veya tamamlama talebinde bulunan tarafa tebliğ olunur. ( HMK m.306/1)

Mahkeme, cevap verilmemiş olsa bile dosya üzerinde inceleme yaparak karar verir; ancak gerekli görürse iki tarafı sözlü açıklamalarını yapabilmeleri için davet edebilir. (HMK m. 306/2)

Mahkeme tarafından tavzihe karar verilmesi hâlinde, hükmün tashihine ilişkin HMK m. 304 hükmü kıyasen uygulanır. Buna göre, hüküm taraflara tebliğ edilmişse hâkim, tarafları dinlemeden hatayı düzeltemez; ancak taraflar davete rağmen duruşmaya katılmazlarsa, mahkeme dosya üzerinden inceleme yaparak karar verebilir. ) Tashih kararı verildiği takdirde, düzeltilen hususlarla ilgili karar, mahkemede bulunan nüshalar ile verilmiş olan suretlerin altına veya bunlara eklenecek ayrı bir kâğıda yazılır, imzalanır ve mühürlenir.

Hüküm yeterince açık değilse veya icrasında tereddüt uyandırıyor yahut birbirine aykırı fıkralar içeriyorsa mahkeme hükmü tavzih eder. Bu bağlamda, Hüküm fıkrasında taraflara tanınan haklar ve yüklenen borçlar, tavzih yolu ile sınırlandırılamaz, genişletilemez ve değiştirilemez. ( HMK m. 305/2)

Tavzih talebinin kabulüne veya reddine ilişkin kararlara karşı kanun yolu açıktır. Ancak bu halde inceleme sadece tavzih kararı hakkında yapılır. Esas karar hakkında inceleme yapılmaz.

4. KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI:

Yargıtay 9. H.D. 15.03.2022 T. 2022/1618 E. 2022/3439 K. Sayılı Kararı:

"… Öte yandan tefhim edilen bir kararda değişiklik yapılması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ na göre üç halde olanaklıdır. Bu hallerden birincisi Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 304 üncü maddesinde düzenlenen "hükmün tashihi"; ikincisi Hukuk Muhakemeleri Kanununun 305’inci maddesinde düzenlenen “hükmün tavzihi”, üçüncüsü ise Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 305/A-1 maddesinde düzenlenen “hükmün tamamlanması”dır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 304 üncü maddesinde düzenlenen “hükmün tashihi“ yolu ile “hükümdeki yazı ve hesap hataları ile diğer benzeri açık hatalar“ yine 304 üncü maddede belirtilen usul ile düzeltilebilir.

“Hükmün tavzihi“ ise Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 305 inci maddesindeki düzenlemeye göre hükmün açıklanması veya tereddüt ya da aykırılığın giderilmesidir. Tavzih usulü Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 306 ncı maddesinde düzenlenmiştir.

7251 sayılı Kanunun 27’nci maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “hükmün tamamlanması” yolu ile taraflardan her birinin, nihaî kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde, yargılamada ileri sürülmesine veya kendiliğinden hükme geçirilmesi gerekli olmasına rağmen hakkında tamamen veya kısmen karar verilmeyen hususlarda, ek karar verilmesini isteyebileceği ve bu karara karşı kanun yoluna başvurulabileceği düzenlenmiştir.

Söz konusu maddeler nazara alındığında, taraflar lehine veya aleyhine vekalet ücretinin hatalı belirlenmiş olması ve yargılama giderinin hatalı hesaplanması tashih veya tavzihe konu edilebilecek bir husus olmayıp Mahkemece tahsis kararı ile davacı tarafın lehine vekalet ücretinin değiştirilmesi hatalı olup bu husus da bozmayı gerektirmiştir."

Yargıtay 4.H.D. 08.06.2023 T. 2023/5185 E. 2023/7696 K. Sayılı Kararı:

" …İlk Derece Mahkemesince verilen 17.02.2020 tarihli hükmün Dairece onanmasına karar verildiği ve hükmün 09.04.2021 tarihinde kesinleştiği, davalı vekilince 04.08.2021 tarihli dilekçe ile vekalet ücretine yönelik tavzih talebinde bulunulduğu, mahkemece 07.09.2021 tarihli ek karar ile temyiz incelemesinden geçerek kesinleşen kararda değişiklik yapılamayacağından tavzih talebinin reddine karar verildiği, ek kararın davalı vekili tarafından temyiz edildiği anlaşılmaktadır.

İlk derece mahkemesince hüküm fıkrasına "tavzih" ya da "tashih" adı altında ekleme yapılamayacağı gibi hüküm fıkrasındaki bir kısım da çıkartılamaz.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 304 ve 305 inci maddelerine aykırı şekilde hüküm fıkrasına ekleme yapılması ya da bir kısmının çıkartılması hukuk güvenliğini zedeleyici nitelikte olup, yasaktır.

Şu durumda; "tavzih" ya da "tashih" adı altında hak ve borçların sınırlandırılması mümkün olmadığı gibi genişletilip değiştirilmesi de mümkün olmadığından mahkemenin 07.09.2021 tarihli tavzih talebinin reddine dair verilen ek kararı anılan Kanun hükümlerine uygun olup ek kararın onanması gerekmiştir."