YETKİ SÖZLEŞMESİNİN ŞARTLARI VE SONUÇLARI
11 Şubat 2020
Tacir veya kamu tüzel kişisi olmak koşuluyla, tarafların belli bir dava (uyuşmazlık) için kanunen yetkili olmayan, aslında yetkisiz bir mahkemeyi yetkili kılmak için yaptıkları sözleşmeye, yetki, sözleşmesi denir.
Yetki sözleşmesi, usul hukukuna ilişkin bir sözleşmedir. Çünkü, yetki sözleşmesi asıl etkisini usul hukuku alanında göstermektedir. Yetki sözleşmesi ile aslında yetkili olmayan bir mahkeme yetkili hale gelmektedir.
Yetki sözleşmesi, ayrı bir sözleşme olarak veya sözleşmede yetki şartı olarak iki şekilde de yapılabilir. Sözleşme yazılı şekilde yapılmalıdır (adi yazılı olabilir). Yetki sözleşmesi, belirli veya belirlenebilir uyuşmazlık için yapılabilir. Yetki sözleşmesi ile yetkili kılınan mahkemenin, hangi uyuşmazlığa bakacağının yetki sözleşmesinde veya şartından açıkça anlaşılması gerekir.
Yetki sözleşmesi ile bir veya birden fazla mahkeme yetkili kılınabilir. Uyuşmazlık konusunda olduğu gibi sözleşme ile yetkili kılınan mahkemenin veya mahkemelerin de belli olması gerekir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca, taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa, dava, yalnızca yetki sözleşmesi ile belirlenen yetkili mahkemede açılır. Taraflar, yetkili kıldıkları mahkemenin yanında, kanunen yetkili kılınan genel veya özel yetkili mahkemelerin (tamamının veya bir kısmının) de yetkisinin devam etmesini istiyorlarsa, yani yetki sözleşmesinin münhasır olmayan yetki sözleşmesi şeklinde olmasını istiyorlarsa, bu durumu yetki sözleşmesinde ayrıca belirmeleri gerekir.
Yetki sözleşmesi tarafların cüzi ve külli haleflerini de bağlar. Yetki sözleşmesi ile yetkili kılınan mahkeme, kendisinde açılan davaya bakmak zorundadır; davaya bakmaktan kaçınamaz. Yetki sözleşmesi o davayı kapsamasa veya geçersiz olsa bile, davalı yetki itirazında bulunmazsa, mahkeme, yetki sözleşmesinin o davayı kapsayıp kapsamadığını veya geçersiz olup olmadığını inceleyemez. Çünkü davacının yetkisiz mahkemede dava açması halinde davalı, yetki itirazında bulunmazsa, o mahkemenin yetkisini kabul etmiş sayılır ve mahkeme davaya bakmak zorundadır.