KOMİSYONCU İLE MÜVEKKİLİ (VEKALET VEREN) ARASINDAKİ İLİŞKİ

22 Ocak 2020
Komisyoncu, kendi adına müvekkili hesabına hukuki işlem yapar. Bu özelliği itibariyle komisyoncu, tacirin dolaylı temsil yetkisine sahip yardımcısıdır. Komisyoncu, kendi adına müvekkili tacir hesabına hukuki işlem yaptığından bu hukuki işlemden doğan hak ve borçlar da kendisine ait olur. Yapılan işlem dolayısıyla müvekkilin hak ve borç sahibi olabilmesi, komisyoncunun yapılan işlemden doğan hak (alacak) ve borçları müvekkiline devretmesine bağlıdır.
Ancak bazı hallerde komisyoncunun, kendi adına müvekkili hesabına yaptığı hukuki işlemden doğan alacakları ayrı bir işlemle müvekkiline devretmesine gerek kalmaz. Komisyonculuğa da uygulanacak olan vekalet sözleşmesine ilişkin Borçlar Kanunu'nun 509. maddesinin birinci fıkrası uyarınca müvekkil, komisyoncuya karşı tüm borçlarını ifa edince komisyoncunun kendi adına ve müvekkili hesabına yaptığı işlemden doğan alacak, müvekkile ait olur.
Dolayısıyla bu halde alacağın devri için Borçlar Kanunu madde 183 ve devamındaki hükümlere göre ayrıca işlem yapılmasına gerek yoktur. Bu konuda müvekkil, Borçlar Kanunu'nun 40. maddesinin 2. fıkrasında yer alan imkandan da yararlanabilir. Bu hükme göre kendisiyle sözleşme yapılan 3.kişi, durumdan, bir temsil ilişkisinin söz konusu olduğunu anlar ise veya bu kişi bakımından sözleşmenin komisyoncu ya da müvekkili ile yapılması arasında hiçbir fark yoksa, sözleşmeden doğan hak ve borçlar müvekkile ait olur. Bu halde de, alacağın temliki, borcun nakli işlemlerinin yapılmasına gerek kalmaz.
Komisyoncu ile müvekkili arasındaki ilişki kural olarak sürekli değildir ve müvekkil komisyoncuya tek bir sözleşmenin yapılması için yetki verir. Komisyoncu, ücret(komisyon) karşılığında faaliyet gösterir. Yapılan sözleşmede ücret ödenmesi öngörülmemişse, bu sözleşme komisyon değil, vekalet sözleşmesi niteliğindedir.
Kendi adına müvekkil hesabına hukuki işlem yapan komisyoncu, yaptığı işin hesabını vermek ve iktisap ettiği hak (ve borçları) müvekkile devretmekle yükümlüdür.
Komisyoncunun ücret ödenmesini talep edebilmesi için sözleşmenin ifa edilmiş olması ve 3.kişinin müvekkil hesabına satın alınan malları komisyoncuya teslim etmiş ya da müvekkil hesabına satılan malların bedelini komisyoncuya ödemiş olması gerekir.
Komisyoncu, müvekkili için yaptığı tüm masrafların ve verdiği avansların faiziyle birlikte ödenmesini isteme hakkına sahiptir.