Mahreç kelimesinin sözlük anlamı “ÇIKIŞ YERİ” dir. Gümrük işlemlerinde sıkça kullanılan mahrece iade, bir eşyanın geldiği yere (çıkış ülkesine/ticaretin yapıldığı ülkeye) geri gönderilmesi olarak tanımlanabilir.

Mahrecine iade ise, Gümrük Mevzuatında düzenlenen önemli bir hukuki kavramdır. Özellikle ithalatçı firmaların sıklıkla kullandığı bir işlem olup, yurt dışından Türkiye Gümrük Bölgesi’ ne gelen eşyanın, ülke içerisinde işlem görmeden ya da ticari hayat içerisine henüz sokulmamış ürünlerin, tekrar geldiği ülke ve alıcısına gönderilmesi için düzenlenen beyan türüdür.

İşbu işlem ve işleme dair esaslar 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nda aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 213. Maddesi:

"Beyannamenin tescili tarihi itibariyle, kusurlu veya ithallerine esas teşkil eden sözleşme hükümlerine aykırı olduklarından bahisle, ithalatçı tarafından kabul edilmeyen eşyaya ilişkin ithalat vergileri geri verilir veya kaldırılır. Kusurlu eşyaya, teslimden önce hasar gören eşya da dahildir. Bu tür eşyaya ilişkin ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması, kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı olduklarının tespiti için gerekli olan ilk kullanım dışında eşyanın kullanılmamış olması ve eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına ihraç edilmesi koşullarına bağlıdır.

Yine bu husus, yönetmelik ve tebliğ hükümleri ile ayrıntılandırılmıştır.

Gümrük Genel Tebliği'nin (Mahrece İade) "Serbest dolaşıma girmiş eşya ile serbest dolaşıma giriş işlemleri yapılmasına karşın geçici depolama yerinden veya antrepodan çekilmemiş eşyanın geri gönderilmesi" başlıklı 5. maddesinde; "Serbest dolaşıma girmiş eşyanın kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı çıkması nedeniyle, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 213 üncü maddesi hükümleri dikkate alınarak, vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması ile eşyanın geri gönderilmesinin talep edilmiş olması halinde, söz konusu eşya mahrecine iade edilmek üzere gümrük idaresinin gözetimine alınır. Gümrük gözetimine alınan ve kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) gümrük idaresince tespit edilebilen eşya, ibraz edilen diğer bilgi ve belgelerle birlikte, idarece oluşturulacak heyet marifetiyle tam tespitinin yapılmasını müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "...../....../..... gün ve ..... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edilir. Kullanılmamış olduğu (bir defa kullanılması ile tüketilen eşya hariç olmak üzere) idarece tespit edilemeyen eşya, Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasının ekspertiz incelemesine tabi tutulur. Düzenlenecek ekspertiz raporu ile mahrece iadeye konu eşyanın kullanılmamış olduğunun tevsik edilmesini müteakip, serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa "...../...../..... gün ve ..... sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi" şerhi verilerek mahrecine iade edilir."

düzenlemelerine yer verilmiştir.

Bu kapsamda, ithalatı yapılan ürünün yönetmelik ve tebliğ hükümleri göz önüne alınarak süresi içerisinde işlemleri tamamlanarak mahrece iade edilmesi ve işbu ithalata konu ödenen vergilerin ilgili kurumlardan talep edilmesi gerekmektedir.

Süresi içerisinde işlem yapılmaması halinde söz konusu vergilerin geri alınması mümkün olmadığından bu hususta ivedi işlem yapılması zaruridir.

Yine söz konusu iade için idarece cevap verilmemesi ya da ret cevabı tanzim edilmesi halinde de Vergi Mahkemelerine ( ödenen vergi /para ödemesine göre bir kısmı için İdare Mahkemeleri Görevli olmaktadır) tebliğden /öğrenmeden itibaren 30 gün içinde dava açılması gerekmektedir.

Aşağıda işbu konu ile ilgili olarak ikame edilen yerel mahkeme kararı sunulmaktadır.

İSTANBUL 12. VERGİ MAHKEMESİ

ESAS :

KARAR :

DAVANIN ÖZETİ   : Davacı şirket adına tescilli 17.01.2014/020450 tarih/sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşyanın mahrecine iade edilmesi sebebiyle ithalat esnasında ödenen gümrük vergisi, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 14.07.2015 tarih ve 38463417 sayılı işlemin, hukuka aykırı olduğu, sözleşme şartlarını sağlamayan eşyanın mahrecine iade edilmesi nedeniyle ithalatında ödenen vergilerin ilgili mevzuat gereği iade edilmesi gerektiği, eşyanın kullanılmamış olduğunun yetkili kurumlardan alınan raporlarla ortaya konulduğu, mevzuat uyarınca gerekli olan şartların sağlandığı iddia edilerek iptali ve ödenen vergilerin iadesine karar verilmesi istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Dava konusu eşyanın mahrecine iade edilmesine ilişkin işlemlerin usulüne uygun yapılmadığı, söz konusu eşyanın sözleşme hükümlerine aykırı olduğunun tespitinin yapılmadığı, eşyanın gümrük bölgesi dışına çıkarıldığı için bu tespitin de yapılamadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Açıklanan nedenlerle; davanın kabulüne, dava konusu işlemin iptaline, uyuşmazlığa konu eşya nedeniyle ödenen gümrük vergisi, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin davacıya iadesine, ………/../2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.