676 sayılı Olağanüstü Hal KHK’sı öncesinde süregelen uygulamada, 14/02/2000 tarihli ve 2000/284 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği hükümleri gereğince; yalnızca kamu kurumlarının gizlilik dereceli birimlerinde çalıştırılacak memurlar, askeri personel, emniyet personeli, istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılması yasal bir yükümlülük olarak belirlenmişti. Kamu kurumlarının KPSS (A) grubu veya KPSS (B) grubu kadroları ve yine öğretmenlik, din hizmetleri ilişkin yapılacak atamalarda ise, güvenlik ve arşiv araştırması yapılması bir şart olarak aranmayıp, atama yapılmadan önce atamaya esas belgeler arasında adli sicil kaydına ilişkin yazılı beyanı alınmaktaydı.

676 sayılı Olağanüstü Hak KHK’sı ile getirilen düzenleme çerçevesinde ise, 657 sayılı Kanun'un genel ve özel şartları düzenleyen 48'inci maddesinde “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” şartına yer verilmiştir. Bu düzenleme ile güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmadan sınavı kazanan adaylar veya kamu kurumlarına yerleştirilenler hakkında güvenlik soruşturması neticesi alınmadan atama yapılması mümkün olamayacak, ayrım gözetmeksizin kamuya yapılacak tüm atamalardan önce atamaya hak kazanan kişiler hakkında bu işlem yapılacaktır.

Güvenlik Soruşturması Ve Arşiv Araştıması Yönetmeliği’nin 4.maddesinin f fıkrasında “Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını”, ve yine Güvenlik Soruşturması Ve Arşiv Taraması Yönetmeliği’nin 4.maddesinin g fıkrasında “Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini” demek suretiyle güvenlik soruşturması ile arşiv araştırmasının amacı düzenlenmiştir.

Ancak belirtelim ki uygulamada, idarenin yetkisini Kanun ve Yönetmelik’in çizdiği sınır doğrultusunda kullanmadığı, yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv taramasının somut verilere dayanmadığı durumlarla karşılaşılmaktadır. İdarenin güvenlik soruşturması ve arşiv taraması yetkisini sınırsızca ve hakkaniyete aykırı olarak kullandığı durumlarda ise, idarenin işlemlerine karşı başlatılacak hukuki yollar aracılığıyla atama işlemi yapılmayanlar haklarına kavuşabileceklerdir.