Türk Dil Kurumu‟nun Büyük Türkçe Sözlüğü‟nde “delil” kelimesinin birden fazla anlamının olduğu görülür. Konuyla ilgili anlamına bakınca, Arapça kökenli olan kelimenin, “insanı aradığı gerçeğe ulaştırabilecek iz, emare, kanıt olarak tanımlandığı görülür. Diğer bir ifade ile delil, öncesinde mahkeme dışında ortaya çıkan olayların yargı sürecine dâhil edilmesini sağlayan, ispat faaliyetinde kullanılan ve olayı temsile uygun olan araçlardır.

Birçok hukuk dalında delil olabilecek şeylerde bazı özellikler aranmaktadır. Delillerin, gerçekçi ve akılcı olması, olayı temsil etmesi, ispat açısından önemli olması, hukuka aykırı olmaması ve müşterek olması gerekir.

Delil sisteminden maksat, uyuşmazlık konusu olan bir olayın ne gibi delillerle ispat edileceği hususunun ortaya konulmasıdır. Delil sistemleri zamanla oluşmuş, dolayısıyla doktrinde delil sistemleri çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmuştur. Eski dönemlerde ve özellikle Ortaçağ döneminde dini delil sistemi uygulanmaktaydı. Günümüzde ilmi delil sistemi uygulanmaktadır.

İspat için kullanılabilecek delillerin kanun tarafından tek tek belirlendiği sisteme “kanuni delil sistemi” denilmektedir. Bu sistemde nelerin delil olarak kullanılabileceği kanun koyucu tarafından belirlendiği için yargıç sadece bu kanıtları değerlendirir. Bu deliller dışında herhangi bir şey ispat vasıtası olarak kabul edilmez.

Takdiri delil sisteminde, uyuşmazlık konusu olayların ispatı, hiçbir sınırlamaya bağlı olmaksızın her türlü delille sağlanabilir. Aynı zamanda bu sistemde yargıç delilleri serbestçe takdir ve değerlendirme yetkisine sahiptir. Böylece nelerin delil olarak kullanılabileceği kanun koyucu tarafından belirlenmediği için ispat aracı olabilecek her şey, delil olarak kabul edilmiştir.

Delillerin sınıflandırmasındaki maksat, kavramların daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır. Ayrıca bir delil aynı zamanda birden çok sınıfa ait özellikler gösterebilir. Deliller konusunda farklı sınıflandırmalar mevcuttur:

• Doğrudan Delil - Dolaylı Delil
• Yasak Delil-Yasal Delil
• Kişisel Delil-Nesnel Delil
• Sınırlı Delil-Serbest Delil
• Re’sen Müracaat Edilebilen Delil-Re’sen Müracaat Edilemeyen Delil
• Bağlı Delil –Serbest Delil
• Kesin Delil-Takdiri Delil

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Türk medeni usul hukuku, genel olarak delil sistemlerinden serbest delil sistemini benimsemiştir; delillerin değerlendirilmesi bakımından ise belirli miktarı geçen hukuki işlemler bakımından kanuni delil sistemini, bunun dışında ise delillerin serbestçe değerlendirilmesini esas alan karma bir anlayışı kabul etmiştir.