A. GİRİŞ

İşverenler işyerlerinde çalıştırdıkları işçilerin çalışmasını, aralarındaki iş ilişkisini Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmesi gereklidir ve benzer şekilde aralarında yapılmış olan iş sözleşmesinin feshi ya da herhangi bir şekilde sona ermesi halinde de bu durumun SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu’nca düzenlenen sigortalının çalıştığı işlerdeki işten çıkış kodları işçinin işten çıkarılmasının, iş akdinin sonlandırılmasının nedenini gösteren kodlardır. SGK düzenlemesinde birden çok işten çıkış kodu görülmektedir ve bu kodların her birinin işten ayrılış, çıkış nedenleri birbirinden farklı anlamlar ve özellikler taşımaktadır bu yüzden SGK Hizmet Dökümünde belirtilen sigortalının çalıştığı işten çıkış kodları önem arz etmektedir. Birden çok farklı kodun oluşturulmasıyla ayrımlar yapılarak işten çıkış durumlarının daha detaylı olması sağlanmıştır.

İşçinin, işveren ile aralarında yapmış oldukları iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte SGK’ya, Sosyal Güvenlik Kurumu İşten Ayrılış Bildirgesi verilir bu düzenlenen belgenin Sigortalının Hizmet Bilgileri bölümünde Sigortalının İşten Ayrılış Kodu Bilgisi verilmektedir.

B. İŞTEN ÇIKIŞ KODLARI

1- Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi. 2- Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi. 3- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa). 4- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi. 5- Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi. 8- Emeklilik (yaşlılık) veye toptan ödeme nedeniyle. 9- Malulen emeklilik nedeniyle. 10- Ölüm. 11- İş kazası sonucu ölüm. 12- Askerlik. 13- Kadın işçinin evlenmesi. 14- Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması. 15- Toplu işçi çıkarma. 16- Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli. 17- İşyerinin kapanması. 18- İşin sona ermesi. 19- Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" nolu kod kullanılır). 20- Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa "4" nolu kod kullanılır). 21- Statü değişikliği. 22- Diğer nedenler. 23- İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih. 24- İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih. 25- İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile fesih. 26- Disiplin kurulu kararı ile fesih. 27- İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih. 28- İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih. 30- Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullan Tekrar başlatılmayacaksa "4" nolu kod kullanılır). 31- Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih. 32- 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile feshi. 33- Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi. 34- İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih. 37- KHK ile kamu görevinden çıkarma. 38- Doğum nedeniyle işten ayrılma. 39- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş. 40- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi sebebiyle çıkış. 41- Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler.

Sosyal Güvenlik Kurumunun 01.04.2021 Tarihli, 2013/11 sayılı Genelgede Değişiklik konulu 2021/9 Genelgesi ile 29 numaralı İşten Ayrılış Kodu çıkarılmış ve yerine genişletilerek Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri maddesindeki bentlerden oluşmak üzere 9 adet ayrı İş Çıkış Kodu getirilmiştir. Böylece 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin 2’nci fıkrasında yazılı her hal için ayrı çıkış kodları söz konusudur.

42- 4857/25-II-A) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

43- 4857/25-II-B) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

44- 4857/25-II-C) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

45- 4857/25-II-D) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.

46- 4857/25-II-E) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

47- 4857/25-II-F) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

48- 4857/25-II-G) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

49- 4857/25-II-H) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

50- 4857/25-II-I) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

C. İŞTEN AYRILIŞ BİLDİRGESİ DÜZELTME/SİLME İŞLEMLERİ İLE SGK İŞTEN ÇIKIŞ KODLARININ DÜZELTİLMESİ

İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshi ya da herhangi bir şekilde sona ermesi halinde bu durumun SGK’ya hatalı bildirilmesi halinde işçinin itibarını sarsacak veya kariyerini olumsuz bir şekilde etkileyebilecek bir durum oluşabilmekte, işçi hak kaybına ve hak ihlaline uğrayabilmektedir. Hatalı girilen işten çıkış kodunun düzeltilmesi mümkündür. İşçiler işten çıkış kodunun hatalı veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiği takdirde işverenden düzeltilmesini isteyebilirler.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalılığın sona ermesi” başlıklı 9’uncu maddesi gereğince, iş sözleşmeleri sona eren işçiler için işverenleri tarafından “sigortalı işten ayrılış bildirgesi” düzenlenerek belirtilen işten ayrılış tarihinden itibaren on gün içerisinde ilgili Kuruma bildirimde bulunması gereklidir.

SGK işten çıkış kodlarının düzeltilmesi için sürelere bağlı olmak üzere birden fazla yol bulunmaktadır. Şöyle ki;

Sigortalı işten ayrılış bildirgesinin, işverenler tarafından verildikten sonra 10 gün içinde silinmesi ve güncellenmesi işlemi ile meslek adı ve kodu, ÇSGB iş kolu ve sigortalının adresi her zaman e-sigorta yoluyla işverenler tarafından güncellenebilmektedir. 10 günlük süre geçtikten sonra işverence bildirgenin sehven verilmesi, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından düzenlenen raporlarla silinmesinin istenmesi ya da mahkeme kararı ile silinmesi gereken durumlarda silme işlemi “4/a Tescil Programı”nın “İşten Ayrılış Silme” menüsü aracılığıyla yapılacaktır.

İşverenlerin işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi geçtikten sonraki düzeltme ve güncelleme taleplerinin yapılabilmesi bakımından, işverenin sunduğu belgelerdeki işten ayrılış tarihinin aylık prim ve hizmet belgesindeki bildirimle kontrol edilmesi, şüphe ve tereddüt olmaması halinde söz konusu bildirgelerin döküm alındıktan sonra silinmesi, sigortalı işten ayrılış bildirgesinin gün, prime esas kazanç ve işten çıkış tarihi bilgilerinin aylık prim ve hizmet belgesi Kuruma verilmemişse işverenden temin edilerek, verilmiş ve işverenin beyanı ile uyumlu ise aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen kayıtlar esas alınarak düzeltilmesi, oluşan idari para cezasının silinen işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi içinde olması halinde komisyon kararı ile kaldırılması gerekmektedir.

Diğer taraftan, işten ayrılış nedeni ve işten ayrılış tarihinin 10 günlük süreden sonra Kurumumuzca düzeltilmesi halinde, işsizlik sigortası ödeneği almak isteyen sigortalılara düzeltilen işten ayrılış bildirgesi ile 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında somut belge ile (ihbar veya kıdem tazminatının ödendiğini gösterir bordro veya banka dekontu vs.) İŞKUR’a müracaat etmesi yönünde bilgi verilecektir.

Sigortalıların işten ayrılış nedenine yönelik talepleri işverenle birlikte müracaat etmişse değiştirilecek, bunun dışında sigortalı taleplerinde işten ayrılış nedeni ile ilgili herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. İşverenlerin işten ayrılış nedenine yönelik talepleri buna ilişkin belgelerle müracaat edilmesi halinde değiştirilecektir.”

D. YARGI KARARLARI

İşten çıkış kodlarına yönelik ortaya çıkan uyuşmazlıklara ilişkin yargıtay kararları şu şekilde örneklendirilebilir:

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E.2022/4983 K. 2022/5926 Sayılı Kararı:

“ÖZET: Dava dosyası ile tespit davasına ilişkin kanuni düzenlemeler dikkate alındığında, davacının işten çıkış koduna yönelik tespit talebinde güncel hukuki yararı bulunmaktadır. Çünkü davacı, başka bir eda davasına gerek kalmadan tespit hükmü ile işsizlik ödeneği talebinde bulunabilecektir. Bu durumda, Bölge Adliye Mahkemesince davalı işveren yönünden uyuşmazlığın esasına yönelik inceleme yapılmak suretiyle hüküm kurulması gerekirken, davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi isabetsizdir.

(4857 S. K. m. 18, 22) (6100 S. K. m. 106, 114, 115) (9.HD. 18.03.2021 T. 2021/2268 E. 2021/6524 K.)

Dava ve Karar: Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı ... Kurumu (SGK) Başkanlığı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davalı ... Kurumu Başkanlığı yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine, davalı ... Bağlantı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. yönünden hukuki yarar yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait işyerinde iş geliştirme mühendisi olarak çalışırken iş sözleşmesinin işverence keşide edilen 02.08.2019 tarihli ihtarname ile 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 18 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca performans düşüklüğü gerekçesi ile feshedildiğini, fesih gerekçesi açık olmasına rağmen işveren tarafından verilen işten ayrılış bildirgesinde fesih kodunun \"22- diğer nedenler” olarak belirtildiğini, davalı işverence bildirilen kod nedeniyle davacının işsizlik sigortasından yararlanamadığını, davalı SGK Başkanlığına yapılan müracaatının sonuçsuz kaldığını ileri sürerek, söz konusu çıkış kodunun \"belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi\" olarak düzeltilmesine karar verilmesini istemiştir.

II. CEVAP

1.Davalı ... Kurumu Başkanlığı vekili; sigortalılık işlemlerine yönelik 2013/11 sayılı Genelgenin Sigortalılığın Sona Ermesi ve Kuruma Bildirilmesi başlıklı 6 ıncı bölümünün işten ayrılış bildirgesi düzeltme/silme işlemleri düzenlemelerinin 3 üncü maddesinde mevcut düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere sigortalının tek başına işveren olmaksızın Kuruma başvurarak işten ayrılış bildirgesinde ayrılış nedeninin hatalı olduğunu ve düzeltilmesini talep ederse müracaatının reddedileceğini, sigortalıların işten ayrılış nedenine yönelik taleplerinin işverenle birlikte müracaat edilmesi durumunda değiştirilebileceğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.

2.Davalı ... Bağlantı Elemanları San. Tic. A.Ş. vekili; davacı tarafından müvekkili Şirket aleyhine açılan işe iade davasının devam ettiğini, bu davanın bekletici mesele olarak kabul edilmesini, davacının Şirket bünyesinde gerçekleştirilen iyileştirme ve otomasyon uygulamalarına uyum gösteremediğini, bu nedenle ... 20. Noterliğince keşide olunan \"Mevcut performans kaybının giderilmesi için şirket içinde gerçekleştirilen iş değişikliklerinden beklenen verim sağlanamadığından, konuya ilişkin olarak yapılan yazılı ve sözlü uyarılardan da olumlu bir sonuç alınamadığından 4857 sayılı İş Kanununun 18/1 maddesi uyarınca, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli neden ile fesih edildiği\" şeklindeki fesih ihbarnamesi ile iş sözleşmesinin feshedildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafından davalı aleyhine açılan işe iade istemli davada yapılan yargılama neticesinde ilgili Mahkemece davanın kabulüne ve iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğine karar verildiği, bahse konu kararın 17.03.2020 tarihinde kesinleştiği, bu hâliyle davacının iş sözleşmesinin haklı ve geçerli bir neden bildirilmeksizin feshedildiğinin sabit olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Kurumu Başkanlığı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davalı ... Kurumu Başkanlığı vekili; Genelge uyarınca kod değişikliklerinin işveren tarafından istenmesi gerektiğini, Kurumun işveren ile işçin arasındaki sözleşmenin tarafı olmadığını ve sözleşmeyi denetleyemeyeceğini, Kurumun kesinleşmiş karara rağmen başvuruyu reddetmesi hâlinde ya da işçi tarafından işverene müracaat edilip yerine getirilmemesi hâlinde dava edilebileceğini ileri sürerek istinaf başvurusunda bulunmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile işten ayrılış nedenini bildirme yükümlülüğünün SGK Başkanlığında olmadığı bu nedenle davalı SGK Başkanlığına husumet yöneltilemeyeceği gerekçesiyle ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 18.03.2021 tarihli ve 2021/2268 Esas, 2021/6524 Karar sayılı ilâmına atıfla davalı işveren aleyhine açılan işten ayrılış nedenine ilişkin kodun değiştirilmesi gerektiğinin tespitine ilişkin davada hukuki yarar bulunmadığı, davacının işe iade davası sonucunda işe davet edilip edilmeyeceği, yeniden işe başlayıp başlamayacağı durumlarına göre işten ayrılış nedeninde değişiklikler olabileceği belirtilerek davalı SGK Başkanlığı yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle usulden reddine, davalı ... Bağlantı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. yönünden ise hukuki yarar yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesince atıfta bulunulan Dairemiz ilâmına konu olay ile somut olayın içeriklerinin uyuşmadığını, huzurdaki davanın açılabilmesi için ortada somut bir zararın varlığının önemi olmadığını, davalı işverenin fesih gerekçesi karşısında davacının işsizlik sigortasından yararlanabilmesi mümkün iken fesih kodunun hatalı olması sebebiyle davacının bu haktan yararlanamadığını, davacının dava açmakta hukuki yararının bulunduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, Sosyal Güvenlik Kurumu işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten çıkış koduna ilişkin tespit isteminde hukuki yarar bulunup bulunmadığına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 106 ncı, 114 üncü ve 115 inci maddeleri.

3. Değerlendirme

1.Tespit davası kendine özgü davalardan olup, dava sonucunda istihsal edilecek ilâmın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. 6100 sayılı Kanun'un 106 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması gerekir.

2. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür, bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hâllerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi, hakim tarafından da resen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti hâlinde davanın 6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesi göre dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir.

3. Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ileri sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde eda davası açılabilecek hallerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur.

4. Somut uyuşmazlıkta, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden davacının davalıya ait işyerinde iş geliştirtme mühendisi olarak çalışırken iş sözleşmesinin işverence keşide edilen 02.08.2019 tarihli ihbarname ile 4857 sayılı Kanun'un 18 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca performans düşüklüğü gerekçesi ile feshedildiği, SGK Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesine göre çıkış kodunun ( iş sözleşmesinin fesih şeklini belirleyen kodun) \"22\" olarak gösterildiği anlaşılmaktadır. İlgili mevzuata göre fesih kodunun \"22\" olarak bildirilmesi durumunda işçinin işsizlik ödeneği alamayacağı açıktır.

5. Davacı vekilince dava tarihinden önce 16.09.2019 tarihinde ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne başvuru yapılarak işten çıkış kodunun düzeltilmesi ve davacının işsizlik ödeneğinden faydalandırılması talep edilmesine rağmen bu talep ile ilgili işlem yapılmaması üzerine eldeki dava açılmıştır. Öncelikle belirtmek gerekir ki işten çıkış kodunun düzeltilmesi veya tespitine ilişkin talepler yönünden Sosyal Güvenlik Kurumuna husumet yöneltilmesi mümkün değildir. Bu bakımdan somut uyuşmazlıkta Mahkemece SGK Başkanlığına yöneltilen davanın husumet yönünden reddine karar verilmesi isabetlidir.

6. Diğer taraftan açıklanan dava dosyası ile tespit davasına ilişkin kanuni düzenlemeler dikkate alındığında, davacının işten çıkış koduna yönelik tespit talebinde güncel hukuki yararı bulunmaktadır. Çünkü davacı, başka bir eda davasına gerek kalmadan tespit hükmü ile işsizlik ödeneği talebinde bulunabilecektir. Bu durumda, Bölge Adliye Mahkemesince davalı işveren yönünden uyuşmazlığın esasına yönelik inceleme yapılmak suretiyle hüküm kurulması gerekirken, davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi isabetsizdir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle,

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,”

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2024/270 K. 2024/3397 Sayılı Kararı:

“ÖZET: Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir. İşten ayrılış kodunun düzeltilmesine yönelik tespit davalarının yasal muhatabı işveren olup Sosyal Güvenlik Kurumuna husumet yöneltilmesi doğru değildir. Davalı ... Kurumuna yönelik açılan davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken bu husus gözetilmeksizin hüküm kurulması hatalıdır.

(6100 S. K. m. 106, 369, 370) (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği m. 25)

Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı ... Başkanlığı (SGK) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin işveren ... Mağazaları AŞ (...) nezdinde kasiyer olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin haklı neden olmaksızın feshedildiğini, alacaklarının tahsili amacıyla arabuluculuğa başvurulduğunu ve neticesinde davacıya kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesine karar verildiğini ancak işveren tarafından işten çıkış kodunun kötüniyetli olarak kod 29 olarak bildirildiğini ileri sürerek işten çıkış kodunun iptali ile çıkış kodunun 04 olarak tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

1. Davalı SGK vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazında bulunduklarını, işten çıkış kodunun değiştirilmesi için davacı ile işverenin birlikte başvuruda bulunması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının mağaza sorumlusu olarak görev yaptığını, ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, davacıya hizmet süresi göz önüne alınarak kıdem ve ihbar tazminatı ödemesinin yapıldığını eldeki davada taraf olmadıklarını savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin ispatlanamadığı, davalı ... yönünden ise Kurumun yasal hasım olduğunu bu nedenle kusuru bulunmamasından dolayı aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilemeyeceğini belirterek davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davalı ... vekili; ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedilip edilmediği konusunda yeterli araştırma yapılmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı hakkında Kuruma bildirilen işten çıkış kodunun işsizlik ödeneğinden faydalanmasına engel teşkil ettiği bu nedenle hukuki yararının bulunduğu, davalı tarafından ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin ispat edilemediği belirtilerek İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas bakımından hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı SGK vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı SGK vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, SGK işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten çıkış kodunun düzeltilmesine ilişkin tespit isteminde davalı Kurumun taraf sıfatının bulunup bulunmadığı hususuna ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

3. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

4. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 25 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

\"(1) Sigortalılığın sona ermesine ilişkin bildirimler, Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olanlar için Ek-5, (c) bendine tabi olanlar için ise Ek-5/A’da bulunan sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde e-sigorta ile yapılır. (Ek cümleler:RG-18/8/2021-31572) Sigortalı işten ayrılış bildirgesi Ek-5 ve Ek-5/A’nın açıklamalar bölümündeki işten ayrılış ve eksik gün nedenlerine ilişkin kodları belirlemeye ve bu kodlarda değişiklik yapmaya Kurum yetkilidir. Söz konusu düzenlemeler işverenlere Kurumca duyurulur.\"

4. Dairemizin 26.09.2022 tarihli ve 2022/8185 Esas, 2022/10424 Karar ... ilâmının ilgili kısmı şöyledir:

1.Tespit davası, kendine özgü davalardan olup dava sonucunda istihsal edilecek ilâmın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. 6100 ... Kanun'un 106 ncı maddesinin ikinci fıkrasına göre tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması gerekir.

2. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür, bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hâllerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi hâkim tarafından da resen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti hâlinde davanın, dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir.

3. Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ileri sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde eda davası açılabilecek hâllerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur.

4. İşveren tarafından SGK'ya bildirilen işten ayrılış kodunun düzeltilmesine ilişkin tespit davalarında güncel hukuki yararın varlığı, her somut olayın özelliğine göre ve dava dilekçesindeki talep dikkate alınarak tespit edilmelidir. ...

5. Ayrıca belirtmek gerekir ki işten ayrılış kodunun düzeltilmesine yönelik tespit davalarının yasal muhatabı işveren olup SGK ya da İŞKUR'a husumet yöneltilmesi doğru değildir. Bölge Adliye Mahkemesi gerekçesinde, ilâmın İlgili Hukuk bölümünün (3) numaralı paragrafında yer verilen Yönetmelik'in 25 inci maddesine atıfla SGK'ya husumet yöneltilebileceği kabul edilmiş ise de bu madde, SGK'nın işten çıkış ve/veya işten çıkarılış durumlarında hangi bildirim kodunun uygulanacağına ilişkin düzenleme yapma yetkisini ifade etmektedir. Dolayısıyla Bölge Adliye Mahkemesince sözü edilen madde hükmüne atıfla SGK'ya husumet yöneltilebileceğinin kabul edilmesi isabetsizdir. Davalı SGK'ya yönelik davanın husumet yönünden reddine karar verilmesi gerekmektedir.

6. Değerlendirme

7. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

8. İşten ayrılış kodunun düzeltilmesine yönelik tespit davalarının yasal muhatabı işveren olup Sosyal Güvenlik Kurumuna husumet yöneltilmesi doğru değildir. Davalı ... Kurumuna yönelik açılan davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken bu husus gözetilmeksizin hüküm kurulması hatalıdır.

VI. KARAR

Açıklanan sebeple;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,”