Günümüzde gittikçe karmaşık duruma gelen ticari ilişkilerde para borçlarının ödenmesi de bir o kadar karmaşıklaşmıştır. Banknot ya da madeni şekilde olan nakit para yerini banka hesaplarında borç ve alacak şeklinde yer alan kaydi paraya, yani banka parasına bırakmıştır. Ödemelerde aracılık, bankacılık hizmetleri kapsamında sadece bankalar tarafından ve onların geliştirdikleri araçlar ile gerçekleştirilirken, ödemelerde aracıların sayısı arttığı gibi, bilgi teknolojilerindeki gelişmeler sonucu farklı uygulamalarda geliştirilerek “ödeme” bir hizmet alanına dönüşmüş ve “ödeme hizmetleri” kavramı ortaya çıkmıştır. Ödeme, takas ve mutabakat düzenlemeleri finansal sistemin işleyişinin, finansal kuruluşların işlemlerinin, genel olarak da ekonominin temelidir. Fonların, menkul kıymetlerin ve diğer finansal araçların piyasalardaki işlemleri ödeme sistemlerine dayanmaktadır. Bu nedenle ödeme sistemleri finansal piyasaların altyapısını oluşturmaktadır. Ülkemizde de dünyadaki bu gelişmelere binaen ödeme sistemleri alanında hukuki düzenlemeye gidilmiş ve 20.06.2013 tarih ve 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun” çıkarılmıştır. Böylece banka dışında ödeme işlemlerine aracılık edecek ödeme kuruluşları bakımından esaslar ortaya konmuştur. Ödeme hizmetleri, 6493 sayılı Kanunu’nun 13’üncü maddesi gereği, TCMB’den faaliyet izni almış “ödeme hizmeti sağlayıcıları” tarafından yerine getirilecektir. Aynı maddeye göre ödeme hizmeti sağlayıcıları da 5411 sayılı Bankalar Kanunu kapsamındaki bankalar, elektronik para kuruluşları ve ödeme kuruluşları olarak sayılmıştır. Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi de bu kapsamda bir ödeme kuruluşudur. Öte yandan ödeme sistemleri ve menkul kıymet mutabakat sistemleriyle ilgili olarak, TCMB’ce 28.06.2014 tarih ve 29044 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinin Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” bu konuda ayrıntılı düzenlemeler içermektedir. Menkul kıymet mutabakat sisteminin; üç veya daha fazla katılımcı arasındaki transfer emirlerinden kaynaklanan menkul kıymet aktarımlarının gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yapılan takas ve mutabakat işlemleri için gerekli altyapıyı sunan ve ortak kuralları olan yapıyı ifade ettiğini belirtelim. Menkul kıymet mutabakat sistemi işleticisi TCMB’den faaliyet izni almak zorundadır. Ayrıca 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu gereğince, sermaye piyasası aracı olan menkul kıymetlerin transfer, takas ve mutabakatını gerçekleştiren yapılar sermaye piyasası kurumu olarak nitelendirileceğinden bu düzenlemelere de tabi olacaktır. Öte yandan tamamen elektronik ortamda işleyen sistemler, elektronik ticaretin birer parçası olarak işlev göreceklerinden dolayı 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında da değerlendirileceklerdir.

^{Yararlanılan Kaynaklar: Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Banka Ve Finans Hukukunda Uzman Arabuluculuk, 2020.}