A. Vakıf Resmi Senedi Kavramı

Vakıf senedi, diğer adıyla resmi senet, tıpkı bir derneğin tüzüğü ya da bir şirket ve kooperatifin ana sözleşmesi gibi vakfın statüsünü gösteren bir resmi belgedir.

Vakfın temelini oluşturan vakıf senedi ile ilgili Türk Medeni Kanunu’nun 106’ncı maddesi; "Vakıf senedinde vakfın adı, amacı, bu amaca özgülenen mal ve haklar, vakfın örgütlenme ve yönetim şekli ile yerleşim yeri gösterilir" hükmünü içermektedir.

Vakıflar Kanunu’nun 3’üncü maddesinde de vakıf senedi için; vakıfların, malvarlığını ve vakıf şartlarını içeren belge denilmektedir.

Bu kapsamda bir vakıf senedinde asgari olarak; vakfın adı, vakfın amacı, amaca özgülenen mal ve haklar, vakfın örgütlenme ve yönetim şekli, vakfın yerleşim yeri belirtilmiş olmalıdır.

B. Resmi Senette Bulunması Gerekli Olan Hususlar

Örnek bir vakıf resmi senedinde şu hususlara/bölümlere yer verildiğini görmekteyiz:

• Senedin başlığına "… VAKFI RESMİ SENEDİ" denilerek vakfın adı yazılır.
• İstenirse bir "giriş" bölümü olur ve burada vakfedenin bu vakfı hangi amaçla kurdukları ve bundan sonrası için ne bekledikleri yazılır. Burada ortaya konan düşüncelerin hukuka ve genel ahlaka aykırı olmaması gerekir.
• Akabinde "Başlangıç Hükümleri" başlığı altında; vakfın adı ve kuruluşu, vakfın merkezi ve varsa şubeleri, vakfın kuruluş mal varlığı, vakfın amacı ve hizmet konuları, vakfın amacını gerçekleştirmek için yapılabilecek tasarruflar belirtilir.
• "Yönetim Hükümleri" başlığı altında; vakfın organları, mütevelli heyeti, genel kurul, kurucular kurulu, yönetim kurulu ve denetim kurulu belirtilir. Dar amaçlı vakıflarda denetim kuruluna gerek yoktur.
• "Mali Hükümler" bölümünde; çalışma dönemi ve bütçe ilkeleri, vakfın gelirleri, vakfın gelirinin tahsis ve sarf edileceği yerler ve huzur hakkı konuları belirtilir.
• "Diğer Hükümler" bölümünde; iktisadi işletmeler, resmi senet değişikliği, vakfın sona ermesine dair hükümler yer alır.
• "Vakfın Kurucuları (Vakfedenler)" bölümünde ise; vakıf mütevelli heyeti, vakfın geçici yönetim kurulu (geçici madde), vakfın tescil yetkilisi (geçici madde) bulunur.

Resmi senette bulunması gereken bu maddelerle ilgili şu hususların da bilinmesinde fayda vardır;

Vakıf resmi senedinde vakıf merkezinin veya yerleşim yerinin il adı belirtilerek gösterilmesi yasal bir zorunluluktur. İl adı ile birlikte vakıf adresinin de yazılı olması gerekir.

Vakıflar Yönetmeliğine göre, aynı yerleşim yerinde vakfın adresi değişecek olursa bunun için resmi senette değişikliğe gerek yoktur. Ancak değişiklik, yönetmelikte belirtilen forma uygun olarak doldurularak 15 gün içinde ilgili bölge müdürlüğüne bildirilmek zorundadır. Aynı şekilde vakıf yönetim organına seçilenlerin isimleri ve adresleri de seçim tarihinden itibaren 15 gün içinde ilgili bölge müdürlüğüne bildirilmek zorundadır.

C. Vakıf Resmi Senedindeki Noksanlıkların Giderilmesi

Vakıf resmi senedindeki noksanlıkların giderilmesi hususu, Türk Medeni Kanunu m. 107’de şöyle gösterilmiştir:

"Vakıf senedinde vakfın amacı ile bu amaca özgülenen mal ve haklar yeterince belirlenmiş ise, diğer noksanlıklar vakfın tüzel kişilik kazanması için yapılan başvurunun reddini gerektirmez.

Bu tür noksanlıklar, tescil kararı verilmeden önce mahkemece tamamlattırılabileceği gibi; kuruluştan sonra da denetim makamının başvurusu üzerine, olanak varsa vakfedenin görüşü alınarak vakfın yerleşim yeri mahkemesince tamamlattırılır.

Tescili istenen vakfa ölüme bağlı tasarrufla özgülenen mal ve haklar amacın gerçekleştirilmesine yeterli değilse; vakfeden aksine bir irade açıklamasında bulunmuş olmadıkça bu mal ve haklar, denetim makamının görüşü alınarak hâkim tarafından benzer amaçlı bir vakfa özgülenir."