A. Bononun Zorunlu Şekil Şartları

Bonoda bulunması gereken şekil şartları şunlardır:

• Metinde “bono”, “emre yazılı senet” veya “emre muharrer senet” ibaresi bulunmalıdır. Bu ibarelerin olmaması halinde emre yazılı ödeme vaadi niteliğindedir.
• Belirli bir bedelin kayıtsız şartsız ödenmesi vaadini içermelidir. Şarta bağlı yazılan bedel bonoyu geçersiz kılar. Birden fazla bedel yazılmışsa az bedel geçerli olur.
• Vade: Bonoda vade yazılmaması halinde bono görüldüğünde ödenir. Görüldüğünde ödenecek bononun düzenleme tarihinden itibaren bir yıl içinde ibraz edilmesi gerekir. Aksi halde sadece düzenleyene başvurulabilir. Görüldüğünden belli bir süre sonra ödenecek vadeli bonolarda da bir yıllık süre geçerlidir. Rakam ve yazı ile yazılan tarihler farklıysa bono niteliğini kaybeder.
• Ödeme yeri: Ödeme yeri yazılmaması halinde düzenleme yeri ödeme yeri sayılır. Düzenleme yeri de bulunmuyorsa bono geçersiz olur.
• Lehtar: Bono hamiline düzenlenemez. Tüzel kişi ise ticaret unvanı yazılmalıdır. Kısaltma yapılabilir. Firma ismi yeterli değildir. Firma isminin yanına gerçek kişi ad ve soyadı birlikte yazılmalıdır. Sonradan yazılması halinde bono niteliği taşımaz.
• Düzenleme günü ve yeri: Düzenleme tarihi içermeyen bono geçersizdir. Düzenlemeye yeri açıkça yazılmamışsa düzenleyenin adının yanındaki yer düzenleme yeri sayılır. Vade ve düzenleme tarihi aynı olabilir. Düzenleme tarihi ve vade tarihinin farklı kalemle yazılması bono niteliğini etkilemez. İki ayrı düzenleme tarihi varsa Yargıtay geçerliliği etkilemeyeceğine karar vermiştir. (12. HD. 2.3.2004 T. 27614/4586) Yetkili mahkeme yeri düzenleme yeri sayılmaz. Düzenleme yeri köy, bucak, ilçe, kent gibi idari birim olmalı. Anlaşılabilecek nitelikteyse kısaltma yapılabilir.
• Düzenleyenin imzası: Düzenleyenin imzası olmayan fakat el yazısı olan belgeler delil başlangıcı sayılır. Senedin bazı unsurları açık bırakılarak lehtar tarafından doldurulmak üzere lehtara verilebilir. Bu durumda unsurlar doldurularak senet tamamlanır. Senedin anlaşmaya aykırı doldurulduğu ancak yazılı olarak ispat edilmelidir.

B. İsteğe Bağlı Şartlar

Vâde koşulu ve muacceliyet kaydı Bedel kaydı Yetki kaydı Faiz kaydı Masraf ve vekâlet ücreti kaydı Keşidecinin ismi

C. İbraz Ve Ödememe Protestosu

Vadesi gelen bononun ödeme gününde veya onu izleyen iki işgünü içinde ibraz edilmesi gereklidir.

Senedin tamamı ödeniyorsa senedin geri verilmesi ve üzerine ibra şerhi yazılması istenebilir. Aksi halde muhatap ödemeden kaçınabilir. Senedin hamilde kalması ödenmediğine karinedir, ödendiği ancak yazılı deliller ispat edilebilir.

Muhatap kısmi ödeme yapabilir. Hamil kısmi ödemeyi reddedemez. Kısmi ödemede senedin muhataba verilmesi gerekmez. Muhatap kısmi ödemenin senet üzerine yazılmasını ve makbuz isteyebilir.

İbraz süresi içinde ibraz edilen fakat ödenmeyen senet için ödememe protestosu çekilir. Ödeme yerindeki noter eliyle yapılır. Ödememe protestosu üzerine başvuru hakları kullanılabilir.

Protesto sonrasında senet ciro edilemez.

Düzenleyen, ciranta veya aval veren kişi, senet üzerine “gidersiz”, “protestosuz” kayıtlarını ya da bunlara eş anlamlı diğer herhangi bir ibareyi yazıp imzalayarak, hamili başvurma hakkını kullanmak için kabul etmeme veya ödememe protestosu düzenleme yükümünden kurtarabilir

D. Başvuru Hakkının Kullanımı Ve İçeriği

TTK. m. 725’e göre hamil başvurma yoluyla;

• Senedin ödenmemiş olan bedelini ve şart kılınmışsa işlemiş faizi,
• Vadenin gelmesinden itibaren işleyecek faizi,
• Protestonun ve hamil tarafından tebliğ olunan ihbarların giderleriyle diğer giderleri ve
• Senet bedelinin binde üçünü aşmamak üzere komisyon ücretini,

isteyebilir.

(2) Başvurma hakkı vadenin gelmesinden önce kullanılırsa, poliçe bedelinden bir iskonto yapılır. Bu iskonto başvurma tarihinde hamilin yerleşim yerinde geçerli olan resmî iskonto oranına göre hesap edilir.

Senedi ödeyen kişiler de m. 726’ya göre kendisinden önce gelen borçlulardan;

• Ödemiş olduğu tutarın tamamını,
• Ödeme tarihinden itibaren bu tutarın faizini,
• Yaptığı giderleri ve
• Poliçe bedelinin binde ikisini aşmamak üzere komisyon ücretini,

isteyebilir.

Düzenleyen, avalist veya cirantalara başvurulabilir. Başvurulan kişinin sorumsuzluk kaydı olmamasına dikkat edilmelidir. Hamil protesto evrakı ve senedi başvurduğu kişiye ibraz eder.

E. Bonoda Zamanaşımı

Hamilin düzenleyene karşı açacağı davalarda 3 yıl,

Hamilin cirantalara karşı açacağı davalarda protesto tarihinden itibaren 1 yıl,

Ödeyen kişinin kendisinden öncekilere karşı açacağı ödeme veya bononun kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren 6 aydır.