A. Suçun Tanımı ve Unsurları

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun "Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar" bölümünün 237’nci maddesinde fiyatları etkileme suçu düzenlenmiştir. İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimse bu suçu işlediği gerekçesiyle cezalandırılmaktadır. Fiyatları etkileme suçunun düzenlenmesi ile kamuya karşı yapılan eylemlerin piyasanın olağan seyrini, ücretleri, fiyatları veya ticaretteki güveni bozmaya sebep olmasına engel olmakla birlikte piyasaların dengesini etkileyebilecek her türlü hileli hareketin önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

Günümüzde fiyatlar üzerinde manipülasyon yapılarak haksız kazanç elde edilmeye çalışılıp, insanların mağdur edilmesinin ve stokçuluk faaliyetlerinin önlenebilmesi için de bu düzenleme önemli bir hal almıştır. Bu suça ilişkin olarak, gayri resmi otomobil alım satımı yapan kişilerin otomobilleri toplayarak piyasada tekel oluşturdukları, ardından tekel oluşturdukları piyasada vatandaşın bayiden otomobil alma imkanını ortadan kaldırıp stokladıkları otomobilleri bayi liste fiyatlarının çok üzerinde ilan sitelerinde satışa sunarak fiyatların yükselmesine neden olma ya da fahiş fiyatla kira ilanı verme şeklindeki fiiller örnek gösterilebilir.

İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurma amacıyla hareket ederek kasten her türlü yolla yalan haber veya havadis yayan ya da sair hileli yollara başvurmasıyla bu suç oluşacaktır. Fiyatları etkileme suçu, seçimlik hareketli bir suçtur. İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerini değiştirme özel kastı ile işlenebilen bir suçtur. Suçu tamamlanması için neticenin meydana gelmesine gerek yoktur. Suçun mağduru toplumdur.

Fiyatları etkileme suçunun soruşturması ve kovuşturması için şikayet aranmaz; re’sen yapılır. Uzlaşmaya tabi değildir. Görevli mahkeme ise asliye ceza mahkemeleridir.

B. Suça İlişkin Öngörülen Ceza Miktarı

TCK’nın 237/1’inci maddesinde, işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir, denilerek suçun temel hali belirtilmiştir. 237/2’nci ve 237/3’üncü maddelerinde öngörülen suçun nitelikli hallerine göre ise; fiil sonucu besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksildiği takdirde ceza yarısı oranında artırılacaktır.

Fail, ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise ceza ayrıca yarısı oranında artırılacaktır. Belirtelim ki bu maddedeki borsa tellallığı 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu dışında kalan borsa tellallığını ifade etmektedir.