A. Suçun Tanımı

Yetkili makamlardan gerekli izni almadan, patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeyi imal, ithal veya ihraç edilmesi, ülke içinde bir yerden diğer bir yere nakledilmesi, muhafaza edilmesi, satılması ve satın alınması ile; yetkili makamların izni olmadan, fıkra kapsamına giren maddeleri imal edilmesi, işlenmesi veya kullanmak amacıyla, gerekli olan malzeme ve teçhizatın ithal edilmesi, ihraç edilmesi, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi, nakledilmesi, depolanması, satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması, tehlikeli maddelerin izin olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçunu oluşturur.

Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçu, Türk Ceza Kanunu (TCK.)’nda “Topluma Karşı Suçlar” arasında “Genel Tehlike Yaratan Suçlar” bölümünde düzenlenmektedir.

Maddenin ilk cümlesinde “izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirilmesi” suç olarak sayılmışken ikinci cümlesinde ise “işlenmesinde veya kullanılmasında gerekli olan malzeme ve teçhizatın ihraç edilmesi” suç olarak sayılmıştır. Yani bu maddede iki ayrı suç ve ceza bulunmaktadır.

Önemsiz tür ve miktarda patlayıcı maddeyi satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması da bu hüküm kapsamında değerlendirilmiştir.

Suçun hukuki konusunu toplumun genel tehlikelere karşı korumasına ilişkin kamu yararı oluşturmaktadır. Toplumun genel tehlikelere karşı korunması ve uluslararası sözleşmelerde ülkelerin üstlendiği yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir.

B. Suçun Unsurları

Fail ve Mağdur: Herkes bu suçun faili olabilir. Bu suç tek başına işlenebileceği gibi iştirak halinde de işlenebilir. Suçun hukuki konusunu oluşturan toplumun genel tehlikelere karşı korumasına ilişkin kamu yararı nedeniyle suçun mağduru belirsizdir.

Fiil: TCK. m.174/1’deki suçun hareket öğesini kanunun belirtmiş olduğu bir maddenin ihmal edilmesi, ihraç edilmesi, nakledilmesi, muhafaza etmesi, satması, satın alması veya işlemesi oluşturmaktadır. Seçimlik hareketli ani bir suçtur. İcra hareketiyle işlenebilir. Suç tek hareketle işlenebileceği gibi birden çok hareketle de işlenebilecektir.

• İştirak mümkündür.
• Hareket parçalara bölünebildiğinde teşebbüs mümkündür.

Belirtilen maddelerin imalinde kullanılan malzeme ve teçhizatı ihraç etmek seçimlik hareketli bir suç değildir. İcra hareketiyle işlenebilir. Suç ihracatın gerçekleşmesiyle tamamlanmış olur. Teşebbüs mümkündür.

TCK. m.174/3’te suçun hareket öğesini önemsiz tür ve miktarda patlayıcı madde satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması oluşturmaktadır. Patlayıcı, tür ve miktar olarak bir ihtiyacı karşılayacak durumda olmalıdır. İhtiyaç da hukukun onay verdiği meşru bir ihtiyaç olmalıdır. Hukukun onay verdiği ihtiyacı karşılamak için önemsiz tür ve miktarda patlayıcı madde satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması bu suçu oluşturur; bunu sağlamayan önemsiz tür ve miktarda patlayıcı madde satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması koşulları olması halinde TCK. m.174/1’i oluşturabilir.

• Bu suça teşebbüs olmaz.

Manevi Unsur: Bu suç kastla işlenebilen bir suçtur.

Hukuka Aykırılık Unsuru: Yetkili makamlardan alınmış olan izin veya bu makamların izninin olması durumunda fiil hukuka uygun olacağı için bu suç oluşmaz.

C. Ceza Miktarı

TCK. m. 174/1 kapsamında “Yetkili makamlardan gerekli izni almaksızın, patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeyi imal, ithal veya ihraç eden, ülke içinde bir yerden diğer bir yere nakleden, muhafaza eden, satan, satın alan veya işleyen kişi,” dört yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağı düzenlenme bulmuştur.

Bu madde kapsamında “Yetkili makamların izni olmaksızın, bu fıkra kapsamına giren maddeleri imal etmek, işlemek veya kullanmak amacıyla, gerekli olan malzeme ve teçhizatı ithal eden, ihraç eden, satışa arz eden, başkalarına veren, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi” de sayılarak aynı ceza ile cezalandırılacağı hususu ifade edilmiştir.

TCK. m.174/2 kapsamında “Bu fiillerin suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde” verilecek ceza bir kat artırılır.

TCK. m.174/3 ise, “Önemsiz tür ve miktarda patlayıcı maddeyi satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, kullanılış amacı gözetilerek,” bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunacağı ifade edilmiştir.

D. Yargılama Usulü

Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçunun soruşturması ve kovuşturması için şikayet aranmaz; re’sen yapılır.

• Görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi’dir.
• Dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.

Yargıtay kararlarına göre Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçu şu şekilde örneklendirilebilir:

“Sanık ... hakkında kurulan hükme yönelik yapılan incelemede; Oluşa ve tüm dosya kapsamına göre, aile içi ilişkiler, yörenin yaşam koşulları, eğitimi ve sosyal durumu itibariyle, eşi olan diğer sanığa ait patlayıcı maddelerin niteliklerini bilerek evde bulundurduğuna dair mahkumiyetine yeterli her türlü şüpheden uzak, kesin inandırıcı delil bulunmayan sanığın beraatı yerine yazılı şekilde hüküm kurulması, Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK.nun 321. maddesi gereğince (BOZUL- MASINA), 10.06.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.” (Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2014/2277 E., 2014/14309 K.)

“Ele geçirilen molotof kokteyli sayısının belli olmaması nedeniyle sanık ve kolluğa direnen grubun kendi kullanımlarından daha fazlasını ürettikleri ispat edilemediğinden, eylemin TCK'nın 315. maddesinde yazılı silah sağlama suçu yerine tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçunu oluşturduğunun kabulünde isabetsizlik görülmemiş,” (Yargıtay 16. Ceza Dairesi 2015/7676 E., 2016/5670 K.)

“Sanıklar ... ve ... hakkında tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçundan kurulan hükümlere yönelik temyiz incelemesinde; Olay yakalama ve el koyma tutanağına göre olay yerinde 1 adet metal vida, 5 adet kırık plastik parça, 1 adet deforme olmuş plastik parça, 1 adet yanmış plastik parça, bir miktar şeffaf koli bandı parçaları, 1 adet mavi renkli kırık plastik kapak parçası ele geçmiş olması, ihbar tutanağında büyük bir patlamanın gerçekleştiğinin bildirilmesi, tanık ... ile mağdur ...'ın da patlama sesini duyduklarını beyan etmeleri karşısında mahkemenin kabul ve uygulamasında bir isabetsizlik görülmediğinden…” (Yargıtay 8. Ceza Dairesi 2015/15542 E., 2016/3887 K.)

“.. sanığın üyesi bulunduğu silahlı terör örgütünün devletin birliğini bozma ve ülke topraklarından bir kısmını devlet idaresinden ayırma amacına yönelik olarak vahamet arz eden olayları gerçekleştirdiği, sanığın sübutu kabul olunan eylemlerinin amaç suçun işlenilmesi doğrultusundaki örgütsel bağlılık ile ülke genelindeki organik bütünlüğüne göre amacı gerçekleştirme tehlikesi yaratabilecek nitelikte olduğu belirlenip kovuşturma sonuçlarına uygun şekilde vasfı tayin edilmiş, sanığın ayrıca tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi suçunu işlediği kabul edilmiş ..” (Yargıtay 16. Ceza Dairesi 2018/3083 E., 2018/5441 K.)

“3 adet el yapımı dinamitin önemsiz tür ve miktarda kabul edilemeyeceği, sanığın 5237 sayılı TCK.nun 174/1. madde ve fıkrası uyarınca cezalandırılması gerektiği gözetilmeden yazılı biçimde uygulama yapılması aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır.” (8. Ceza Dairesi 2016/7826 E., 2016/9967 K.)