A. Suçun Tanımı

Konut dokunulmazlığının ihlali suçu, Türk Ceza Kanunu (TCK.) ’nun 116’ncı maddesinde “Hürriyete Karşı Suçlar” arasında düzenlenmektedir. Bir kimsenin konutuna, işyerine veya eklentilerine rızasına aykırı olarak girmek veya rızayla girildikten sonra buradan çıkmamak filleriyle işlenen bir suçtur.

Konut dokunulmazlığı, kişilerin konutunda ve konutuna dahil bulunan yerlerde kendi iradesine göre hareket etme özgürlüğüdür. Kişilerin kaygı ve korku yaşamadan konut ve eklentilerinde yaşama özgürlüğü hedeflenmiştir.

B. Suçun Unsurları

Genel bir suç olduğu için herkes tarafından işlenebilir.

• Ev sahibinin mülkiyet hakkı, kiracısının konut dokunulmazlığını ihlal etme hakkı vermez, yani ev sahibi de bu suçu kiracısına karşı işleyebilir.
• Ailesiyle yaşayan birey, ailesine karşı bu suçu işleyemez. Ancak ailesi ile yaşama hakkını yitirmişse, bu suçun faili olabilir. (Örneğin haklarında ayrılık kararı verilmiş eşlerden birinin diğerinin konut dokunulmazlığını ihlal edebilir.)
• Eşlerden birinin bir başkası ile zina yapmak üzere konutta bulunması durumunda, bu kişinin konuta girmesinde gösterilen rıza geçerli bir rıza olarak kabul edilemez ve bu durumda diğer eşe karşı işlenmiş konut dokunulmazlığını ihlâl suçu söz konusu olur.

Bu suçun hareket öğesini bir kimsenin konutuna, eklentisine rızasına aykırı olarak girmek veya rızayla girildikten sonra çıkmamak oluşturmaktadır. Failin vücudunun bir kısmının konuta girmesi bu suçun işlenmesi için yeterli değildir, bütün vücuduyla içeride olmalıdır. Rızayla girildikten sonra çıkmamak, hak sahibinin kendisini çıkmaya davet etmesine rağmen failin, rızayla girmesine rağmen çıkmaması ve o yerde kalmaya devam etmesidir.

Evlilik birliğinde, aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması halinde bu kişilerin hukuka aykırılığı ortadan kalkar. Ancak bunun için rıza açıklanması hukuken korunan bir menfaat olmalıdır.

Kanunda taksirli hali düzenlenmediğinden, bu suç bilerek ve isteyerek yani kasten işlenebilir. Suçun oluşabilmesi için saiki veya amacı önem taşımaz. Şikayete bağlı bir suçtur.

C. Ceza Miktarı ve Suçun Nitelikleri Halleri

TCK. m.116/1’de “Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi” mağdurun şikayeti üzerine altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. TCK. m.116/2’de ise, aynı fiili “açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında” gerçekleştiren fail mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

TCK.’nun 116/4 ve 119’uncu maddelerinde ise, suçun nitelikli hallerinin işlenmesi halinde hükmedilecek cezalara yer verilmiştir. Madde 116/4’de “Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde” fail, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Madde 119’da yer alan nitelikli hallerin varlığı halinde ise fail hakkında suçun temel şekli bakımından verilen ceza bir kat artırılır.

Suçun;

• a) Silahla,
• b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
• c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
• d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
• e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

Konut dokunulmazlığının ihlali suçu uzlaştırma hükümleri kapsamına giren suçlardan olduğu için uzlaştırma süreci tamamlanmadan kovuşturma aşamasına geçilemez.

Yargıtay kararlarına göre konut dokunulmazlığının ihlali suçu şu şekilde örneklendirilebilir:

• “Konutun aile bireylerinden ya da birden fazla kişi tarafından birlikte kullanılması durumunda, birlikte oturanlardan birinin konuta girme konusunda geçerli rızasından söz edebilmek için bu kişinin rızasına dayanarak giren failin konutta oturan diğerlerinin haklarını ihlal etmemesi gerekir. Başka bir anlatımla, konutu birlikte kullananların failin konuta girmesine ilişkin rızasının geçerli olması için, rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik, hukuka uygun olması yanında eylemin konutu kullanan diğer kişilerin haklarını ihlal edici nitelikte olmaması gerekir.”
• “Konut amaçlı yapılar, konut olarak kullanılmayıp, boş durumda olduklarında burada kişinin özgürlük hakkının barış, huzur ve güvenliğinin ihlal edilmesi fiilen olanaksız olacağından konut dokunulmazlığını ihlal suçu kapsamında konut olarak değerlendirilemez. Yapılan açıklamalar karşısında kiracının tahliye etmesi nedeniyle boş olan ve henüz kimsenin oturmadığı dairenin kombisi ile musluklarını çalan sanığın eyleminde konut dokunulmazlığını bozmak suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı…”
• “…Hırsızlığın gerçekleştirildiği evi kiraladığı, ancak burada ikamet etmediği, oğlunun evlenmesinden sonra bu evi kullanacağından yeni satın aldığı suça konu ambalajı açılmamış çamaşır makinesini buraya bıraktığının açıklanması karşısında, hırsızlık suçunun işlendiği henüz ikamet edilmeyen müstakil tek kattan ibaret boş binanın konut sayılamayacağı, bu nedenle yakınan İ.K.’a yönelik konut dokunulmazlığının ihlali suçunun unsurları yönünden oluşmayacağı…”