A. Tarım Arazilerinin Devri

Tarım arazilerinin miras yoluyla veya başka yollarla bölünerek ekonomik verimliliğini yitirmesi ülkemiz tarımının başlıca sorunları arasında yer almaktadır. Bu sorunun çözümü amacıyla 03.07.2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında düzenlemeler getirilmiştir. 5403 sayılı Kanun’da 30.04.2014 tarihli 6532 sayılı Kanun’la önemli değişiklikler yapılmıştır.

5403 sayılı Kanun ile tarım arazileri çeşitli ölçütlere göre sınırlandırılmış, tarım arazilerinin işletilmesi, miras veya diğer yollarla devrine ve önalım hakkına ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır.

Köy yerleşik sınırları içinde kalan araziler için 5403 sayılı Kanun uygulanmayacaktır. Bu nedenle köy yerleşik sınırları içerisindeki arazilerin, 5403 sayılı Kanun’da düzenlenen sınırlara tabi olmadan hisselendirilmesi veya paylara bölünüp satılması mümkündür.

Tarım arazilerinde ifraz, hisselendirme, pay temliki, elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi, elbirliği mülkiyetinin devri, paylı mülkiyet olarak intikal, taksim ve vasıf değişikliği işlemleri Bakanlığın izni ile yapılabilir. Bu işlemler ancak asgari tarım arazisi ve yeterli gelirli tarımsal arazi büyüklüğü ölçütlerine uyup uymamasına göre değerlendirilecektir.

Paylı mülkiyetteki gayrimenkullerdeki pay devirleri ise çeşitli ihtimallere göre Tarımsal Arazilerin Mülkiyetinin Devrine İlişkin Yönetmelik’te düzenlenmiştir.

B. Miras Kalan Tarım Arazilerinin Devri ve Paylaştırılması

Mirasçılar kalan tarım arazilerinin paylaştırılması ve devrine ilişkin mevcut hükümler 6537 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 15.05.2014 tarihinden sonra uygulanacak olup, bu tarihten önce gerçekleşen ölümler açısından uygulanmayacaktır. Bu nedenle mirasçının ölüm tarihine göre yapılacak işlemler değişiklik gösterebilmektedir.

1. Tarım Arazilerinin Miras Kalması Halinde Mirasçıların İzleyebilecekleri Yollar

5403 sayılı Kanun ile tarımsal arazilerin devrine ilişkin işlemler mirasın açılmasından itibaren bir yıl içinde tamamlanmalıdır.

Mirasçılar;

• Asgari tarımsal arazi büyüklüğü ve yeter gelirli arazi büyüklüğü kriterleri dikkate alınarak bir veya birden fazla mirasçıya devrini kararlaştırabilirler,
• 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 373 ila 385’inci maddelerine göre noter senedi ile aile malları ortaklığı veya kazanç paylı aile malları ortaklığı kurabilirler,
• Mirasçıların tamamının miras payı oranında hissedarı oldukları 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre limited şirketi kurabilirler.

2. Tarım Arazilerinin Ehil Mirasçıya Devri ve Satışı

1 yıllık süre içinde devir işlemleri tamamlanmaz ise, Bakanlıkça 3 aylık süre verilir ve bu süre sonunda da devir işlemleri tamamlanmaz ise, Bakanlıkça resen

Kanun hükümlerine göre işlem yapılması için dava açılabilir.

Mahkemece, kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutulmak suretiyle tespit edilen ehil mirasçıya tarımsal gelir değeri üzerinden devrine, birden çok ehil mirasçının bulunması halinde, öncelikle asgari geçimini bu yeter gelirli tarımsal arazilerden sağlayan mirasçıya, bunun bulunmaması halinde bu mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine, ehil mirasçı olmaması halinde, mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine karar verilir.

Birden fazla ehil mirasçı olması ve bu mirasçıların miras dışı tarımsal arazilere sahip olması durumunda, bu mirasçıların mevcut arazilerini yeter gelirli büyüklüğe ulaştırmak veya bu arazilerin ekonomik olarak işletilmesine katkı sağlamak amacıyla hâkim, tarım arazilerinin yeter gelir büyüklüğünü aramaksızın bu mirasçılara devrine karar verilebilir.

Mirasa konu yeter gelirli tarımsal arazinin kendisine devrini talep eden mirasçı bulunamazsa, tarım arazilerinin satışına karar verilir.