Davalar & Makaleler

SATICININ HAPİS HAKKI

24 Ocak 2023

Satış sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu’nun 207’inci maddesinde düzenlenmiştir. Satış sözleşmesinde satıcı, bir malın mülkiyet ve zilyetliğini devretmek, alıcı ise sözleşme konusu malın bedelini ödemek borcu altındadır. Görüldüğü üzere söz konusu sözleşme çift tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir. Bu sebepledir ki, borcunu ödeyen satıcı, alacağına kavuşamaması halinde bir takım hak ve yetkilere sahip olmaktadır.

Hapis hakkı, genel olarak Türk Medeni Kanunu’nun 950 vd. maddelerinde düzenlenmektedir. Kısaca bahsetmek gerekirse hapis hakkı, alacağına kavuşamayan alacaklıya, bazı şartların gerçekleşmesi, bazı şartların ise var olmaması halinde zilyetliğinde bulunan borçluya ait taşınmaz ve/veya kıymetli evraka el koyma ve gerektiğinde İİK. hükümlerince satılarak alacağına kavuşmasını sağlayan bir haktır. Bu hak esasında ayni bir hak olmakla beraber aynı zamanda da kanundan kaynaklanan bir teminat hakkıdır. Ancak teminat hakkından farkı da bulunmaktadır.

Hapis hakkının doğması için bazı şartların gerçekleşmesi, bazılarının ise hiç var olmaması gerekmektedir. Bu nedenle hapis hakkının şartları, olumlu şartlar ve olumsuz şartlar olmak üzere temelde ikiye ayrılmaktadır.

Hapis Hakkının Olumlu Şartları

  • Satıcının Hak Konusu Taşınmaza Alıcının Rızası ile Zilyet Olması
  • Muaccel Bir Alacağın Varlığı
  • Satıcının Zilyetliğindeki Taşınır Mal/Kıymetli Evrak ile Alacak Arasındaki Bağlantının Mevcudiyeti

Hapis Hakkının Olumsuz Şartları

  • Hapis Hakkının Satıcının Yüklendiği Borçla veya Borçlunun Talimatıyla Bağdaşmaması
  • Hapis Hakkının Kamu Düzenine Aykırı Olması

Hapis hakkının kurulması ile satıcı, borç ödenmediği sürece hapsedilen eşyayı geri vermekten kaçınabilecektir. Alıcının söz konusu eşyaları geri istemesi üzerine, satıcı bir def’i ileri sürebilecektir. Ancak satıcı, alacağı tutar çerçevesinde hapis hakkını kullanabilir. Aksi halde alıcının uğradığı zararı tazmin yükümlülüğü altına girebilir. Meğerki hapis hakkı tesis edilen eşya bölünebilir niteliği haiz olmasın. İlaveten, alıcı borcunu yerine getirmez ve yeterli güvence de göstermezse satıcı, alıcıya daha önce bildirimde bulunarak, hapsettiği şeylerin teslime bağlı rehin hükümleri uyarınca paraya çevrilmesini isteyebilir. Üzerinde hapis hakkı bulunan nama yazılı kıymetli evrakın paraya çevrilmesi için icra dairesi, alıcı yerine gerekli işlemleri yapar. (TMK. m.953)

Hapis hakkı ile teminat hakkı farklı özellikler taşımaktadır. Hapis hakkının konusu, ancak taşınır mal veya kıymetli evrak olabilir. Buna ek olarak hapis hakkı, kanunda belirtilen şartların gerçekleşmesiyle, tescile gerek olmadan kendiliğinden doğar. Buna karşılık rehin sözleşmesinin doğabilmesi için tescil şartı aranabilmektedir. İlaveten rehin sözleşmesinin doğmasında tarafların iradeleri uyuşmaktadır oysa ki hapis hakkında tarafların iradeleri uyuşmamaktadır. Hapis hakkında borçlunun iradesi sadece hapis hakkının kullanılacağı mal ve/veya kıymetli evrakın zilyetliğinin alacaklıya teslimi konusundadır. Ancak buradaki olumlu irade, söz konusu eşya üzerinde hapis hakkı kurularak teminat tesis edilmesine yönelik değildir.

Bu sitede paylaşılan çalışmalar yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, Türkiye Barolar Birliği'nin ilgili düzenlemeleri uyarınca reklam, teklif, hukuki öneri veya danışmanlık teşkil etmez.

Popüler

Öne Çıkan

Yeni

Toplu İş Sözleşmesinin Yapılması Sürecinde Toplu Görüşmelere Kadar Yaşanan Yasal Prosedür
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
01 Mayıs 2019
YLSY Öğrenim Programı Kapsamında Yurtdışında Lisansüstü Öğrenim Gören Öğrencilerin Karşılaştığı Hukuki Sorunlar
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
03 Mayıs 2019
İş Makinelerinin Mülkiyetinin Tespiti ve Tescili
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
06 Mayıs 2019
Doktorların Kamu Hastanelerinde ve/veya Özel Hastanelerde Çalışma Halleri
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
09 Mayıs 2019
Kamulaştırma Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
11 Mayıs 2019
Trafik Kazaları Sonrasında Karşılaşılan Hukuki Süreç ve Problemler
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
14 Mayıs 2019
Aldatan Eşin Sevgilisinin, Aldatılan Eşe Manevi Tazminat Ödemesi Hakkında
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
16 Mayıs 2019
Karşılıksız Çek Şikayetinde Başvuru Hakkı ve Şirket Yetkilisinin Belirtilmesi
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
19 Mayıs 2019
Konkordato Halinde İşçi Alacaklarının Durumu
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
21 Mayıs 2019
Konkordato Nedir?
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
24 Mayıs 2019
Tahkim Nedir?
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
26 Mayıs 2019
Kişiler Hukukuna İlişkin Davalar
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
29 Mayıs 2019
Kredi Kullanımında Hayat Sigortasının Yapılması Durumu, Vefat Eden Kişinin Kredi Borcuna İlişkin Mirasçıların Karşılaştığı Problemler
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
01 Haziran 2019
Lex Mercatoria And Arbitration
Av. Fatmira MULAJ
03 Haziran 2019
Maçlarda Görev Alan Polis Memurlarının Harcırah Alacağı
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
06 Haziran 2019
Medeni Hukukun Tanımı ve Kapsamı
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
08 Haziran 2019
Milletlerarası Tahkimde Ayrılabilirlik İlkesi
Av. Fatmira MULAJ
11 Haziran 2019
Miras Hukukunda Ortaklığın Giderilmesi Davası (Paylaşma Davası)
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
14 Haziran 2019
Miras Hukukuna İlişkin Dava ve Talepler
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
16 Haziran 2019
Mirastan Mal Kaçırma (Muris Muvazaası) Davası
Av. Dr. Aydın Ebrar GÜNAL
19 Haziran 2019