5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen birçok suç tipi, günümüzde teknolojinin gelişmesiyle birlikte, internet aracılığıyla da işlenebilmektedir. Bu şekilde işlenen suçlar kişilerin mal varlığına, şeref ve haysiyetine, kişilik haklarına yönelmektedir. İlaveten, internette yapılan yayınlar kamu yararına aykırılık da teşkil edebilmektedir. Günümüzde internete geniş kitleler tarafından erişilmektedir. Bu nedenle de, söz konusu yöntemle işlenen suçlar açısından, suçtan zarar görenin mağduriyeti sadece faile ceza verilerek giderilememektedir.

Suç işlenirken internet kullanıldığı için, internet ortamında bulunan içeriğin kısmen ya da tamamen engellenmesi yaşanan mağduriyetlerin engellenmesi ve/veya azaltılması ya da kamu yararının sağlanması konularında büyük önem taşımaktadır. İnternet sitelerine tamamen ya da kısmen erişimin engellenmesinin farkları ve bu hukuki işlemin ne şartlar ve usuller altında gerçekleştirileceği şu şekilde açıklanacaktır.

A. İNTERNET SİTELERİNE ERİŞİMİN KISMEN YA DA TAMAMEN ENGELLENMESİ ARASINDAKİ FARK

Bir internet sitesinde yapılan yayın sonucu gerçekleşen hukuka aykırılığın giderilmesi konusunda, bazen internet sitesine tamamen erişim engeli getirilmesi gerekli olmaktadır.

Bu durumda, internet sitesi, gerçekleşen hukuka aykırılık konusunda bir bütünlük arz etmektedir. Başka bir ifade ile, internet sitesinin tamamı söz konusu hukuka aykırılığı gerçekleştirmektedir. Örneğin;

• Herkes tarafından bilinen bir şirkete ait olduğu kisvesi yaratılan bir internet sitesinde, söz konusu şirketin ticari faaliyetinin gerçekleştirildiği izlenimi yaratılarak, insanların dolandırılması amacıyla yayın yapılması,
• Tek amacı, şahıslara veya bir topluluğa karşı hakaret, iftira vb. gerçekleştirmek olan internet siteleri,
• Kişilerin özel hayatlarını ihlal edici nitelikte yayın yapan, görsel paylaşan ve bu faaliyetin tek amaç olarak gerçekleştiren internet siteleri,

bakımından erişim tamamen engellenecektir.

Bazı durumlarda ise, internet sitesi içerisindeki bir yayına erişimin engellenmesi suretiyle, başka bir deyişle de internet sitesine kısmi erişim engeli getirmek suretiyle, hukuka aykırılık giderilmesi yeterli olmaktadır.

Bu durumda ilgili URL engellenecek, internet sitesi ise yayın yapmaya ve erişilmeye devam edecektir. Kısmi engellenme kararı verilmesi ise şu hallerde gerçekleşebilir:

• Bir haber sitesinde yapılan bir haberin gerçeğe aykırı olduğunun ortaya çıkması, örneğin cinayet suçlamasıyla hakkında haber yapılan bir kişinin, hakkında yapılan yargılama neticesinde beraat etmesi,
• Araç alıp-satmak isteyen insanları bir araya getirmek amacıyla yayın yapmak isteyen bir internet sitesinde, bir kişinin kendisine ait olmadığı halde, kendisine aitmiş gibi izlenim verdiği aracın satışına ilişkin ilan yayınlanması, başka bir ifade ile söz konusu internet sitesinde sahte bir ilan yayınlanması,
• Bir köşe yazarının yazılarının, kendisinden izin alınmaksızın bir internet sitesinde yayınlanması,

hallerinde ilgili URL engellenerek, söz konusu internet sitesinin sadece ilgili sayfası erişime kapatılacaktır.

B. İNTERNET SİTELERİNE ERİŞİMİN KISMEN YA DA TAMAMEN ENGELLENMESİNİN ŞARTLARI VE USULÜ

İnternet sitelerine erişimin engellenmesi hususunda giriş kısmında bahsetmiş olduğumuz zorunluluklar, kanun koyucu tarafından da göz ardı edilmemiştir. Bu kapsamda, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun düzenlenmiştir.

İnternet sitelerine uygulanacak erişim engellemelerinin hangi şartlarda gerçekleşeceği de iş bu kanunun 8, 9. ve 9/A maddelerinde düzenlenmektedir.

1) Suç Teşkil Eden Eylemler Nedeniyle Erişimin Engellenmesi

İnternet sitelerinde yapılan eylemler bazı durumlarda haksız fiil teşkil ederken bazı durumlarda ise suç teşkil etmektedir. Suç teşkil eden yayın yapan internet sitelerine erişimin engelleneceği hususu 5651 sayılı kanunun 8’inci maddesinde düzenlenmiştir. Aşağıda belirtmiş olduğumuz suçların varlığı halinde kuvvetli şüphenin olması durumunda erişim engellenmesi kararı verilecektir.

• İntihara yönlendirme
• Çocukların cinsel istismarı
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
• Sağlık için tehlikeli madde temini
• Müstehcenlik
• Fuhuş
• Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama
• Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar
• Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar
• 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar

Erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde sulh ceza hâkimi, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunar ve hâkim, kararını en geç yirmi dört saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır. Erişimin engellenmesi kararı, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir. Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesine ilişkin karara itiraz edilebilir. Erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.

B) Haksız Fiil Teşkil Eden Eylemler Nedeniyle Erişimin Engellenmesi

İnternet sitesi üzerinde yapılan yayın, yukarıda da belirtmiş olduğumuz üzere bazı durumlarda da haksız fiil teşkil etmektedir. Başka bir ifade ile internet yayını nedeniyle kişilik hakları saldırıya uğrayan kişiler de söz konusu internet sitesine kısmen ya da tamamen erişimin engellenmesini isteyebilecektir. Bu duruma ilişkin kanuni dayanak ise, 5651 sayılı kanunun 9. Maddesinde düzenlenmektedir.

Belirtilen durumda kalan kişiler, içerik sağlayıcısına (İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler), buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına (internet sitesinin sahibi) başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir.

Kişilik hakları saldırıya uğrayan kişi, erişimin engellenmesini yargıdan isteyecekse Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurmalıdır. Hâkim yapılan başvuruyu en geç yirmi dört saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilir. Kararın kesinleşmesi üzerine erişimin engellenmesi kararı doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderilir.

Erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.

C) Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Teşkil Eden Eylemler Nedeniyle Erişimin Engellenmesi

Özel hayatın gizliliğini ihlal nedeniyle teşkil eden eylemler nedeniyle erişimin engellenmesi talebinin yapılmasının usulünde, açıklamış olduğumuz diğer hallere göre farklılık bulunmaktadır. Bu farklılığın nedeni özel hayatın hukuksal niteliğinden kaynaklanmaktadır.

Özel hayat, kişilerin hayatının merkezi olup, yeri geldiğinde en yakınları ve hatta ana, babaları tarafından dahi bilinmesini istemeyebildikleri alanı ifade eder. Bu nedenlerle de, özel hayatın gizliliğine ilişkin bir ihlal gerçekleştiğinde, erişimin engellenmesi konusunda çok hızlı hareket etmek gerekecektir. Açıklamış olduğumuz hususların kanuni dayanağı 5651 sayılı kanunun 9/A maddesidir.

Özel hayatının ihlal edildiğinden bahisle, erişimin engellenmesini talep edecek olan kişiler, ilk olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na başvurmak durumundadır. Bu başvurularını gerekçelendirip, ihtiyacın ispatlanması üzerine de kurum başkanı, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl erişim sağlayıcıları birliğine bildirir, Erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir. Kurumun ve birliğin bu işlemi, esasında bir tedbir niteliğindedir. Zira özel hayatı ihlal edilen kişilerin yapması gereken işlemler, açıklamış olduklarımızla sınırlı değildir. Söz konusu kişiler, tedbirin alınması ile yetinmeyecek, tedbir anından itibaren 24 saat içinde tedbir kararını Sulh Ceza Hâkimliği’nin onayına sunacaktır. Burada, başvurucunun Sulh Ceza Hâkimliği’ne başvurması zorunluluk teşkil etmektedir. Zira özel hayatın gizliliğinin hukuki niteliği itibariyle hızlı bir şekilde erişim engeli uygulanmaktadır. Bu uygulamanın hukuka uygun olup olmadığının denetimini ise Sulh Ceza Hâkimliği yapmaktadır. Sulh Ceza Hâkimliği ise, kendisine yapılan başvuru üzerine en geç 48 saat içerisinde karar vermek ve kararını da kuruma göndermek yükümlülüğü altındadır. Aksi halde, tedbir kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Hâkim tarafından verilen bu karara karşı kurum başkanı tarafından itiraz yoluna gidilebilir.