A. SUÇUN TANIMI VE KAPSAMI

Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 155’inci maddesinde düzenlenmiştir.

“(1) Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi, şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) Suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet ilişkisinin ya da hangi nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında işlenmesi halinde, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.”

Suçun;

• Suça konu taşınır veya taşınmaz bir mal üzerinde,
• Suçu işleyen kişinin veya başkasının yararına,
• Zilyetliğin devri amacı dışında bir amaçla tasarrufta bulunarak veya bu devir olgusunu inkar etmek suretiyle,

işlenmesi gerekir.

• Suçu işleyen kişilerin, bu suçu maddi bir menfaat veya yarar elde etmek amacıyla başkasının mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak işlemesi gerekir.
• Zilyetlik konusu malda zilyetliğin devir amacı dışında tasarrufta bulunulması veya devir olgusunun inkar edilmesi suçun vücut bulması için yeterlidir. Failin somut bir yarar sağlaması ya da suçun işlenmesiyle somut bir zarar oluşması şart değildir.
• Güveni kötüye kullanma suçu, basit ve nitelikli hal olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Suçun basit şekli şikayete tabidir. Şikayet süresi, suçun işlendiğinin ve failinin öğrenildiği tarihten başlamak üzere 6 aydır.
• Suçun nitelikli halleri, takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir, bu nedenle bir şikayet süresi yoktur.
• Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, suçun nitelikli şekillerinden biridir.

B. UZLAŞTIRMA PROSEDÜRÜ

Güveni kötüye kullanma suçunun temel şekli, Ceza Muhakemeleri Kanunu 253/7 maddesi gereği uzlaştırma kapsamındadır. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu, şikayete tabi olmayıp resen soruşturma başlatılabildiğinden uzlaşma kapsamında değerlendirilmemişti, ancak yeni düzenleme ile uzlaştırma kapsamına alınmıştır.

C. İÇTİMA HÜKÜMLERİ

Güveni kötüye kullanma suçu işleme kararının icrası kapsamında olmak üzere bir kişiye ait birden fazla defa işlenirse, zincirleme suç hükümleri uygulanır. Fail, kendisine bırakılan birden fazla kişiye ait birden fazla eşyayı, bu kimseler aynı tarihte bırakmış ve fail tek bir hareketle elden çıkarmış olsa bile, tek bir eylemle birden fazla kişiye karşı güveni kötüye kullanma suçunu işlemiş sayılacağını kabul ederek zincirleme suç hükümleri uygulanmayacak, mağdur sayısınca suç oluşacaktır.

D. ETKİN PİŞMANLIK VE CEZA İNDİRİMİ

Etkin pişmanlık, suç işleyen kişinin işlediği fiil yüzünden sonradan pişman olması ve suç nedeniyle oluşan “doğrudan maddi bir zarar” varsa, zararı gidererek ceza indirimi hükümlerinden yararlanmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. Suç işlendikten sonra fail tarafından etkin pişmanlık gösterilmesi halinde, güveni kötüye kullanma suçu cezası etkin pişmanlık nedeniyle indirilir.

Etkin pişmanlık, savcılık soruşturması aşamasında gösterilirse güveni kötüye kullanma suçu cezası, 2/3 oranına kadar indirilebilir. Failin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilmesi için suça ilişkin bilgi vermesi ve varsa suç ortaklarını, azmettireni, yardım edeni açıklamalı veya mağdurun uğradığı zararı gidermelidir. Yapılan soruşturma neticesinde mahkemede dava açıldıktan sonra, fakat henüz hüküm verilmeden önce fail, suça dair bilgiler verir veya mağdurun uğradığı zararı giderirse güveni kötüye kullanma suçu cezası 1/2 oranına kadar indirilir.

Şartları oluşmuşsa cezada TCK 62’ye (Takdiri indirim nedenleri) 1/6’ya kadar indirim uygulanabilir.

E. GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU İLE HIRSIZLIK SUÇU ARASINDAKİ FARKLAR

• Hırsızlık suçunda failin başından beri suçun konusu malın mülkiyetini elde etme amacı, yani suç kastı başından beri mevcuttur. Güveni kötüye kullanma suçu ise mal sahibinin kendi rızasıyla malı teslim etmesi, teslim alanın devir amacına aykırı kullanması veya devri inkar etmesiyle oluşur.
• Suçu işleyen kişi, zilyetliği mal sahibinin rızası veya bilgisi dışında ele geçirmişse emniyeti suistimal suçu değil, işlenen fiilin özelliklerine göre hırsızlık suçu, yağma suçu, dolandırıcılık suçu veya mala zarar verme suçu meydana gelebilir.