Etkin pişmanlık, suç bütün unsurlarıyla tamamlandıktan sonra kişinin bu suçtan pişmanlık duyması, iradi bir şekilde suçtan meydana gelen zararları gidermek istemesi hallerinde uygulanabilen, her suç için söz konusu olmayıp sadece belirli suç tipleri için geçerli olan, mağdurların zararının giderilmesi veya suçun faillerinin (ortakların) bulunması ve cezalandırılması açısından önemli bir kurumdur.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu(TCK.)’nda kişilerin etkin pişmanlık hükümlerinden ne şekilde yararlanacakları düzenlenmiştir. Bu kurumun uygulanmasıyla kişiye ya ceza verilmemesi yoluna gidilir ya da cezasında belirli bir indirim uygulanır. Ayrıca etkin pişmanlık hükümlerinden hangi aşamada yararlanıldığı da ceza indiriminde dikkate alınacaktır. Bu sonuçların oluşmasında suç tiplerini düzenleyen kanun maddelerine bakmak gereklidir.

A. Etkin Pişmanlık Uygulanabilen Suçlar

Türk Ceza Kanunu’nda etkin pişmanlık uygulamasıyla ceza indirimi oluşabilecek suçlar düzenlenmiştir. Bu suçlar;

• Organ veya doku ticareti (TCK. Madde 91)
• Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma (TCK Madde 109)
• Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs yağma, karşılıksız yararlanma (TCK Madde 168)
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak (TCK Madde 192)
• Parada sahtecilik (TCK Madde 197-201)
• Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (TCK Madde 221)
• Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması (TCK Madde 245)
• Zimmet (TCK Madde 247)
• İrtikap (TCK Madde 250)
• Rüşvet (TCK Madde 254)
• İftira (TCK Madde 267)
• Yalan tanıklık (TCK Madde 272)
• Hükümlü veya tutuklunun kaçması (TCK Madde 292)
• İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak (TCK Madde 297)

B. Etkin Pişmanlık ile Gönüllü Vazgeçme Arasındaki Fark

Gönüllü vazgeçme Türk Ceza Kanunu’nun 36’ncı maddesinde düzenlenerek şu şekilde ifade edilmiştir;

“Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz; fakat tamam olan kısım esasen bir suç oluşturduğu takdirde, sadece o suça ait ceza ile cezalandırılır.”

Etkin pişmanlık ve gönüllü vazgeçme birbirleriyle karıştırılan kavramlardır. Gönüllü vazgeçme, etkin pişmanlığın aksine bir suçun neticesinin oluşmasından önce suçun icra hareketlerinden gönüllü olarak vazgeçilmesi, suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesinin önlenmesi durumlarında uygulanan bir kurumdur. Gönüllü vazgeçme kasıtlı olarak işlenebilen her suç için uygulanabilirken, etkin pişmanlık ise bazı suç tipleri için özel hükümlerle düzenlenmiştir.