CEZA YARGILAMASINDA SORUŞTURMA AŞAMASI VE SORUŞTURMA NETİCESİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK SONUÇLAR
29 Nisan 2022
A. SORUŞTURMA AŞAMASI
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 2’nci maddesinde; “kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evre” olarak tanımlanan ve yine Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 157’nci maddesi ve devamında düzenlenen soruşturma evresi, bir suçun işlendiği şüphesinin öğrenilmesiyle başlayan ve iddianamenin kabulü ya da kovuşturmaya yer olmadığı kararları ile sonlanan evredir.
Soruşturma evresi, niteliği gereği davaya hazırlık olarak değerlendirilebilir. Savcılık tarafından kolluk yardımı ile olayların araştırıldığı, delillerin toplandığı bir aşamadır.
Soruşturma aşamasındaki işlemler yazılı, gizli ve acele olarak yürütülmelidir. Kovuşturma evresinin aksine soruşturma aşamasında esas alınan gizlilik ilkesi, kişilerin lekelenmesinin ve delillerin karartılmasının önüne geçilmesi açısından önemlidir.
B. SORUŞTURMA NETİCESİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK SONUÇLAR
- Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (SYOK)
İhbar ve şikâyet konusu fiilin suç oluşturmadığının herhangi bir araştırma yapılmasını gerektirmeksizin açıkça anlaşılması ve/veya ihbar ve şikâyetin soyut ve genel nitelikte olması gibi durumlarda soruşturma yapılmasına yer olmadığına karar verilebilecektir. Bu halde, şikâyet edilen kişiye şüpheli sıfatı verilemez. Soruşturma yapılmasına yer olmadığına dair karar, varsa ihbarda bulunana veya şikâyetçiye bildirilir ve bu karara karşı itiraz edilebilir. İtirazın kabulü hâlinde Cumhuriyet başsavcılığı soruşturma işlemlerini başlatır.
- Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK-Takipsizlik)
Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Bu karara karşı itiraz edilebilir. Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içinde, sulh ceza hâkimliğine itiraz edilebilir. Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararda itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir.
- İddianame Düzenlenmesi ile Ceza Davasının Açılması
Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet savcısı tarafından bir iddianame düzenlenir. Görüldüğü üzere ceza davasının açılabilmesi için yeterli şüphenin varlığı aranmıştır. İddianamenin kabulüyle ise kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar.