A. Ayıplı Mal ve Ayıplı Hizmet Kavramı

Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmayan veya objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımayan maldır.

Ayıplı hizmet ise, sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan hizmettir.

Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği gibi monte edilmemesi de sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa, yine ayıba ilişkin hükümlere başvurulacaktır.

Yine ayıplı mal bakımından; teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya ait olacaktır. Ancak tüketicinin, sözleşmenin kurulduğu tarihte ayıptan haberdar olduğu veya haberdar olmasının kendisinden beklendiği hâllerde, sözleşmeye aykırılık söz konusu olmaz.

B. Ayıplı Mal Ve(Veya Ayıplı Hizmetin Söz Konusu Olduğu Durumlarda

Tüketicinin Sahip Olduğu Haklar Ve Başvurabileceği Kanuni Yollar Tüketici, satın aldığı malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda, satılanı iade ederek sözleşmeden dönebilir veya ayıp oranında indirim talep edebilir yahut aşırı bir masraf gerektirmeyecekse ve masrafları satıcıya ait olmak üzere ayıplı malın ücretsiz onarılmasını isteyebilir. Ayıplı malın misli ile değiştirilmesi mümkünse bu talepte bulunması mümkündür. Ayrıca belirtmek gerekir ki; ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları, üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Başvurulan, tüketicinin tercih ettiği talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketiciye tanınmış bu hakların yerine getirilmesinde satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumlu tutulmuştur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.

Bir hizmetin ayıplı ifa edildiği durumlarda ise, tüketici hizmetin yeniden görülmesi, hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı, ayıp oranında bedelden indirim veya sözleşmeden dönme haklarından birini sağlayıcıya karşı kullanmakta serbesttir. Sağlayıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar sağlayıcı tarafından karşılanır.

Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Tüketici; ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın teslim tarihinden itibaren iki yıllık süre içerisinde gerekli bildirim ve başvuruları yapmalıdır. Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır. Ayıplı hizmet söz konusuysa bundan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, hizmetin ifası tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak bu hususlarda taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre öngörülmesine imkan tanınmıştır. Ayıp, sorumlunun ağır kusuru ya da hile içeren davranışlarıyla gizlenmişse belirtilen zamanaşımı hükümleri uygulanmayacaktır.