A- TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAYBEDİLMESİ HALLERİ

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda bazı hallerde Türk vatandaşlığının kaybı mümkündür. Türk vatandaşlığının kaybı iradi olabileceği gibi doğrudan yetkili makamın kararıyla da olabilir.

 1- İzin Alarak Türk Vatandaşlığından Çıkma

Kişiler başka bir ülkenin vatandaşlığına geçmek için Türk vatandaşlığından ayrılabilirler. Ayrılma başvurusu üzerine, Bakanlık tarafından başvuru değerlendirilerek çıkma izni verilir.

Çıkma izni verilmesi için kanunda aranan şartlar şunlardır:

• Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak,
• Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak,
• Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak,

 2- Seçme Hakkını Kullanarak Türk Vatandaşlığından Çıkma

Türk vatandaşlığı kanununda düzenlenen nedenlerle vatandaşlığı kazanan kişiler reşit olmalarından itibaren 3 yıl içinde başvuruda bulunarak Türk vatandaşlığından ayrılabilirler. Fakat seçme hakkının kullanılması halinde başvurucu vatansız kalacaksa seçme hakkı kullanılamaz.

Seçme hakkını kullanabilecek kişiler şunlardır:

• Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar,
• Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar,
• Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar,
• Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar,
• Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar,

 3- Türk Vatandaşlığının Yetkili Makam Eliyle Kaybettirilmesi

Belli fiillerin işlenmesi halinde, Türk vatandaşlarının vatandaşlıktan çıkarılması mümkündür. Önceki kanun döneminde askerlik hizmetini yerine getirmeme nedeniyle vatandaşlıktan çıkarma mümkün iken yeni kanunda bu yönde bir düzenleme mevcut değildir. Türk vatandaşlığından çıkarma işlemi şahsi olup, eş ve çocukları etkilemez.

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda vatandaşlığından çıkarma kararı verilebileceği kişiler şunlardır:

• Yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayanlar.
• Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.
• İzin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar.
• 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 302’nci, 309’uncu, 310’ uncu, 311’ inci, 312’nci, 313’üncü, 314’üncü ve 315’inci maddelerinde yazılı suçlar nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması nedeniyle kendisine ulaşılamayan ve bu durumun soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde vatandaşlıklarının kaybettirilmesi amacıyla Bakanlığa bildirilmesi sonrasında Resmî Gazete'de yapılan yurda dön ilanına uymayarak üç ay içinde yurda dönmeyenler

Türk vatandaşlığından çıkarma idari işlem niteliğinde olup, bu işleme karşı dava yoluna başvurmak mümkündür.

 B- TÜRK VATANDAŞLIĞININ YENİDEN KAZANILMASI YOLLARI

Yukarıda belirtilen nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin tekrar Türk vatandaşı olması mümkündür. Bu kişilerin tekrar vatandaşlığı kazanması yolu ise vatandaşlığı kaybetme sebebine göre değişiklik göstermektedir.

 1- İkamet Şartı Aranmaksızın Vatandaşlığın Yeniden Kazanılması

Vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden reşit olduktan sonra 3 yıl içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar Türk vatandaşlığını Bakanlık kararıyla yeniden kazanabilirler. Bu kişiler için Türkiye’de ikamet şartı aranmamaktadır.

 2- İkamet Şartına Bağlı Olarak Vatandaşlığın Yeniden Kazanılması

Bu kapsamda yeniden vatandaşlık kazanabilecek kişiler şunlardır;

• Türkiye’nin menfaatlerine aykırı olarak yabancı bir devletin hizmetinde bulunduğu için vatandaşlıktan çıkarılanlar,
• Türkiye’nin savaş halinde olduğu ülke hizmetinde çalışmaları nedeniyle vatandaşlıktan çıkarılanlar,
• İzinsiz olarak başka bir devletin hizmetinde gönüllü askerlik yapanlar,
• Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılanlar,

Bu kişiler millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.

“Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Halinde Başvurulabilecek Dava Yolları”na ilişkin ilgili yazımıza bakabilirsiniz.