Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), yasal şartlar kapsamında vatandaşlara maaş veya çeşitli ödemelerde bulunmaktadır. Bununla birlikte bazı hallerde SGK tarafından yasal şartlara aykırı olarak ödemeler yapılabilmektedir. Yersiz ödeme, kurumun hatasından kaynaklanabileceği gibi, kişilerin kast ve kusurlarından doğabilir. Yersiz yapılan ödemeler yasal düzenlemeler çerçevesinde ilgililerden geri alınmaktadır.

A- Kişilerin Kast Ve Kusuru Nedeniyle Yersiz Ödeme Yapılması

SGK tarafından yapılan ödeme ilgilinin gerçeğe aykırı bildiriminden, gerçeğe aykırı bilgi ve belgelerden, sahte hizmet bildirimi gibi hallerden kaynaklanması halinde ilgili kişilerin kast ve kusurundan kaynaklanmış sayılır. Bu hallerde yapılan ödemeler, ödemelerin yapıldığı tarihlerden itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte tahsil edilir. Bu kapsamda tahsil edilecek ödemeler hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemelerdir.

B- SGK’nın Hatasından Dolayı Yersiz Ödeme Yapılması

Yersiz ödeme ilgili kişinin hilesi, kastı veya kusuru olmadan SGK’nın hatalı işleminden doğması halinde ödemelerin iade usul ve şartları farklıdır. Zira bu hallerde ilgili kişinin herhangi bir kusuru bulunmamakta, hatta kurum hatası nedeniyle ödemelerin iadesinin istenmesi halinde mağdur edilmektedir.

Yersiz ödemenin SGK’nın hatasından kaynaklanması halinde, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler istenebilir.

Hesaplanan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmidört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz olarak tahsil edilir. Yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte tahsil edilecektir.

Yersiz ödeme ve maaşların iadesinde iade gerekçesinin belirlenmesi önem arz etmektedir. SGK ilgili kişinin herhangi bir kusuru olmamasına rağmen kişi kusurluymuş gibi ödeme ve maaşların iadesini isteyebilmekte ya da usulüne aykırı olarak hesaplanan miktarlarda ödeme talep edebilmektedir. Bu hallerde dava yoluna başvurularak hak kayıplarının önüne geçilmelidir.