A) Vasiyetnamenin Yerine Getirilmesi Davası

Vasiyetin yerine getirilmesi (tenfizi) davasının açılması, miras bırakanın ölümüyle birlikte ortaya çıkan konulardan biridir. Mirasbırakan kişi, ardında yasal ve atanmış mirasçılar bırakabilir. Ancak bazı kişiler vardır ki, bunlar mirasçı sıfatında olmasa dahi belirli bir mal bırakılan kişilerdir. (Vasiyet Alacaklısı) Miras sonucunda ölüme bağlı tasarruf yoluyla mirasçılara belirli bir mal veya alacak bırakılması söz konusu olur. Belirli bir mal bırakılmış vasiyet alacaklısı, malına kavuşabilmek için dava açmalıdır. Bu dava, vasiyetnamenin yerine getirilmesi davası (tenfizi) olarak da adlandırılır.

Vasiyetnamede mirasçı olması istenilen ve belirtilen kişiler mirasçı sıfatına sahip olduklarından mahkemeden veraset ilamı alırlar. Veraset ilamıyla birlikte açılan vasiyetnamenin mirasçısı oldukları kayıt altına alınır. Dolayısıyla vasiyetnamenin tenfizini talep edemezler. Buradaki önemli nokta vasiyetname tenfizini, vasiyet alacaklısının talep edebilmesidir.

Vasiyetin tenfizi davası açılırken, miras bırakanın iradesini gösteren her türlü delilin öne sürülmesi gereklidir. Genellikle vasiyet alacaklısına bırakılan mallar taşınır ya da taşınmaz olur. Yasal mirasçıların bu durumdan haberi olmaması halinde çeşitli paylaşım sıkıntıları söz konusu olabilir. Ancak miras paylaşımı yapılırken vasiyetnamenin tenfizi davası açılmalı ve bu dava çerçevesinde, murisin iradesi kapsamında bir paylaşım yapılmalıdır. Vasiyet alacaklısının kendisine bırakılan malı resmi olarak edinmesi gerekir. Aksi takdirde üzerinde hak iddia edemeyecektir.

Bu davanın açılabilmesi için ortada geçerli bir vasiyetnamenin olması gerekmektedir. Eğer mirasçıların vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl içerisinde iptalini isteyip vasiyetnameyi geçersiz hale getirmezlerse bu dava açılabilir. Zira mirasçıların vasiyetnamenin açılmasından sonra 1 yıl içerisinde vasiyetnamenin iptalini isteme hakları vardır. Dolayısıyla vasiyetnamenin geçersiz kılınması halinde vasiyet alacaklısının alacağının düzenlendiği vasiyetnamenin geçersiz kılınmasıyla alacağı da ortadan kalkar.

B) Vasiyetnamenin Açılıp İlgililere Okunduğunun Tespiti Davası

Vasiyetname, geçerli olup olmadığı ya da içeriğinin yerine getirilmesinin mümkün olup olmadığını anlamak için bu vasiyetnamenin TMK m.596 be 597 hükümlerine uygun olarak açılması ve ilgililere okunup tebliğ edilmesi gerekmektedir. Aksi halde, vasiyetname kesinleşmez ve yerine getirilme olanağı söz konusu olmaz.

Uygulamada, genelde vasiyet alacaklısı tarafından vasiyetnamenin açılıp ilgililere okunduğunun tespitine ilişkin davalar açılmaktadır. Vasiyetnamenin açılıp okunduğunun tespit edilmesinin amacı, mirasçıları ve lehine kazandırma yapılan kişileri bilgilendirme ve yasal haklarını kullanmayı temine yönelik bir işlemdir.

Mirasbırakanın ölümünden sonra ele geçen vasiyetnamenin, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın hemen sulh hakimine teslim edilmesi zorunludur. Vasiyetnameyi düzenleyen veya muhafaza eden görevli ya da mirasbırakanın arzusu üzerine saklayan veya başka surette ele geçiren ya da ölenin eşyası arasında bulan kimse, ölümü öğrenir öğrenmez teslim görevini yerine getirmekle yükümlüdür; aksi takdirde bu yüzden doğacak zarardan sorumludur.

Vasiyetnamenin geçerli olup olmadığına bakılmaksızın tesliminden başlayarak bir ay içinde miras bırakanın yerleşim yeri sulh hakimi tarafından açılır ve ilgililere okunur. Bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer vasiyetnamenin açılması sırasında diledikleri takdirde hazır bulunmak üzere çağırılır. Mirasbırakanın sonradan ortaya çıkan vasiyetnameleri için de aynı işlemler yapılır.

^{Kaynakça: Erhan GÜNAY: “Soru ve Cevaplarla Miras El Kitabı” eserinden yararlanılmıştır.}