Yıkım kararı ve para cezaları İmar Kanunu kapsamında uygulanan iki idari yaptırım türüdür.

Yıkım kararı İmar Kanunu’nun 32’nci maddesinde düzenlenmiştir.

Düzenlemeye göre, İmar Kanunu uyarınca ruhsat alınması gerektiği halde ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine veya ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda projelerine ve ilgili mevzuatına aykırı yapı yapılması halinde yıkım kararı uygulanacaktır. Bu durumun tespiti belediyeler ve valiliklerce yapılır ve yapı mühürlenir. Yapı tatil zaptı yapıya asılır, bir örneği muhtara bırakılır ve böylece tebliğ yapılmış sayılır. Tebliğ tarihinden sonra en geç bir ay içinde ruhsat alınır ya da yapı ruhsata uygun hale getirilirse mührün kaldırılması talep edilebilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir. Fakat ruhsata bağlanamayacağı veya aykırılıkların giderilemeyeceği tespit edilen yapıların ruhsatı bir aylık süre beklenmeden iptal edilir ve yıkım kararı verilir.

Yıkılacak hale gelen ve etrafına zarar verebilecek yapıların yıkımı 39’ncu maddede ayrıca düzenlenmiştir. Bu yapıların sahiplerinin adrese dayalı nüfus kayıt sistemindeki adreslerine tehlike derecesine göre bunun izalesi için belediye veya valilikçe üç gün içinde tebligat yapılır. Yapı sahibine bu şekilde tebligat yapılamaması hâlinde bu durum tebligat yapan idarenin internet sayfasında 30 gün süre ile ilan edilir ve tebligat varakası tebliğ yerine kaim olmak üzere tehlikeli yapıya asılır ve keyfiyet muhtarla birlikte bir zabıtla tespit edilir. Tebligatı veya ilanı müteakip 30 günü geçmemek üzere ilgili idarece belirlenen süre içinde yapı sahibi tarafından tehlikeli durumun ortadan kaldırılmaması hâlinde, tehlikenin giderilmesi veya yıkım işleri belediye veya valilikçe yapılır ve masrafı % 20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir.

Para cezalar ise, Kanunun 42’nci maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Düzenlemeye göre imar mevzuatına aykırılık halinde yapılanların sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere ilgili idare encümenince para cezası verilir. Para cezasının miktarının belirlenmesine ilişkin usul maddenin diğer fıkralarında belirtilmiştir.

Yıkım ve idari para cezalarına karşı genel dava süresi içerisinde dava açılmalıdır. Fakat yıkım tehdidinin varlığı halinde bir an evvel dava açılması daha yerinde olacaktır. Yıkım kararı ve yapı tatil belgesiyle birlikte para cezası verilmişse idare mahkemeler, sadece para cezası verilmişse sulh ceza mahkemeleri görevlidir.