4857 sayılı İş Kanunu düzenlemelerine göre işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin sona erme şekline ve zamanına göre işçiye ödenmesi gereken belirli ücret ve tazminatlar söz konusu olabilmektedir. Bu ücret ve tazminatlar bakımından niteliklerine göre zamanaşımı süreleri ve hesaplamada dikkate alınacak hususlar farklılık gösterebilmektedir.

Yukarıda bahsi geçen tazminat ve alacak türleri, 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 4857 sayılı İş Kanunu’nda yapılan düzenlemeler dikkate alınarak aşağıdaki şekilde tasnif edilip açıklanacaktır:

A) İŞ İLİŞKİSİNDEN KAYNAKLANAN TAZMİNATLARDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

7036 sayılı Kanunla 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen;

Ek Madde 3:

“İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır.

• Kıdem tazminatı.
• İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
• Kötüniyet tazminatı.
• İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.”

ile

Geçici Madde 8:

“Ek 3’üncü madde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra sona eren iş sözleşmelerinden kaynaklanan yıllık izin ücreti ve tazminatlar hakkında uygulanır.

Ek 3’üncü maddede belirtilen yıllık izin ücreti ve tazminatlar için bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış bulunan zamanaşımı süreleri, değişiklikten önceki hükümlere tabi olmaya devam eder. Ancak, zamanaşımı süresinin henüz dolmamış kısmı, ek 3 üncü maddede öngörülen süreden uzun ise, ek 3 üncü maddede öngörülen sürenin geçmesiyle zamanaşımı süresi dolmuş olur.”

Maddeleri dikkate alınarak bahsi geçen tazminatlar bakımından; ek maddelerin yürürlüğe girdiği 25.10.2017 tarihinden önce iş sözleşmesi sona erenler için TBK 146’daki genel zamanaşımı süresi olan 10 yıllık zamanaşımı süresi, 25.10.2017 tarihinden sonra ise 5 yıllık zamanaşımı süresi dikkate alınacaktır. Bu süreler iş sözleşmesinin sona erdiği yani feshedildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

B) YILLIK İZİN ÜCRETİ ALACAĞINDA ZAMANAŞIMI

Yıllık ücretli izin alacağının zamanaşımı süresi konusunda da işten çıkış tarihine göre farklı süreler uygulanacaktır. Buna göre; yeni Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 01.07.2012 tarihinden önce iş akdi sona ermiş işçiler için 5 yıl, 01.07.2012-25.10.2017 tarihleri arasında işten çıkanlar için 10 yıl, 25.10.2017 tarihinden sonra işten ayrılanlar için 5 yıllık süreler dikkate alınacaktır. Yıllık ücretli izin alacağı bakımından da zamanaşımı süresi, iş akdinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

C) ÜCRET, FAZLA MESAİ, HAFTA TATİLİ VE UBGT ÜCRETİ ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI

İş Kanunu Madde 32’ye eklenen ibare ile ücret alacakları bakımından zamanaşımı süresi beş yıl olarak düzenlenmiştir. Prim, ikramiye gibi ücret ekleri de söz konusu ücret alacakları gibi değerlendirilmekte ve bu hüküm sayılan kalemlere de uygulanmaktadır. Buna göre, ücret alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu 5 yıllık zamanaşımı süresi ücret alacağının muaccel olması ile işlemeye başlayacaktır. Hafta tatili ücreti de ücret alacağının muaccel olduğu tarihten itibaren 5 yıl içinde zamanaşımına uğrayacaktır.

Ancak fazla mesai ve UBGT ücreti alacakları için 5 yıllık zamanaşımı süresi bakımından, işçinin fazla mesai ya da UBGT ücreti alacaklarını talep ettiği ya da dava açıldıktan sonra ıslah yapıldıysa bu tarihten itibaren 5 yıl geriye dönük zaman aralığı dikkate alınmaktadır.

Zamanaşımı süresi ikramiye, fazla mesai, yol gibi ücretlerde muaccel oldukları, hak edilen tarihten itibaren başladıklarından, bu gibi ücret alacaklarının talep edilebilmesi için iş akdinin feshedilmiş olup olmaması önem teşkil etmeyecektir.