Türk Medeni Kanunu m. 510 hükmü ile aile kavramı ve düşüncesiyle bağdaşmayan, sıkı aile bağlarının mevcut olmadığını gösteren davranışlarda bulunan saklı pay sahibi mirasçının, miras bırakan tarafından mirasın dışına çıkarılabilmesini düzenlemiştir.

Miras bırakan yasada öngörülen nedenlere dayanarak ölüme bağlı bir tasarrufla vasiyetname ya da miras sözleşmesiyle mirasçılardan birini veya birkaçını mirasçılıktan çıkartabilir. Uygulamada mirasçılıktan çıkarma terimi yerine miras hakkından ıskat etme terimi yerleşmiştir. Mirastan çıkarılan mirasçı veya mirasçıların çıkarma nedenlerinin var olmadığından söz ederek mirasçılıktan çıkarma tasarrufunun iptalini isteme yetkisi vardır.

Çıkarmanın muhatabı, saklı pay mirasçılarıdır. Saklı pay hakkı olmayanlar için ıskat söz konusu olmaz. Çünkü miras bırakan, saklı paylı mirasçısının olmadığı durumda terekesinin tamamında tasarruf hakkına sahiptir. Örneğin miras bırakanın ölümü tarihinde oğlu sağ iken oğlunun altsoyunun saklı paylı mirasçılığı söz konusu olamayacağından sözü edilen altsoy ile ilgili çıkarma tasarrufu geçerli olmaz.

Mirasçılıktan çıkarılan kişi, murise mirasçı olmak sıfatını kaybeder ve böylece miras hakkından da mahrum kalır. Bunun sonucu olarak terekeden pay isteyemez ve de tenkis vs. gibi davalar da açamaz. Yasal nedenleri bulunmadıkça ise muris, mirasçısını mirasçılıktan çıkartamaz. Aksi takdirde çıkarma tasarrufu mahkemece iptal olunur.

Kanun koyucu mirasçılıktan çıkarmayı iki amaca hizmet edecek şekilde; ceza amaçlı ve koruma amaçlı olarak düzenlemiştir. Uygulamada ise ceza amaçlı mirasçılıktan çıkarma daha sık görülmektedir.

Muris, mirasçılıktan çıkarmaya ilişkin ölüme bağlı tasarrufunda “çıkarma nedenini” açıkça belirtmek zorundadır. Aksi halde mirasçılıktan çıkarma geçersiz olur. Yasal düzenlemeye göre; “sebebin varlığı ispat edilmemiş veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilmemişse tasarruf mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir; ancak, miras bırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünde yapmışsa, geçersiz olur.”

Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin altsoyu, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi saklı payını isteyebilir. Miras bırakan, eşini mirasçı olmaktan çıkartmışsa, eşin miras payı, birlikte mirasçı olduğu ölenin kan hısımlarına geçer. Örneğin muris A. Oğlu ile eşini mirasçı olarak bırakmış ve eşini de mirastan çıkartmışsa eşin miras payı muristen olma oğluna geçer.

İlgili Yargıtay Kararı

“Davalının miras bırakanına karşı ilgisiz kaldığı, hastalığı ile ilgilenmediği dinlenen tanık beyanları ile sabit olmuştur. Miras bırakanın vasiyetnamede gösterdiği mirasçılıktan çıkarma (ıskat) sebepleri ve TMK 511. Maddesi koşulları gerçekleşmiştir. Davanın reddi gerekirken, yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.”(2. H.D. 06.07.2011-11213/11605)