NİŞANIN BOZULMASI SEBEBİYLE HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ

05 Haziran 2020
Türk hukukunda nişanlılık ilişkisinin evlenme dışındaki bir sebeple bozulması neticesinde meydana gelen hukuki sonuçlardan birisi de nişan hediyelerinin iadesidir. TMK m.122’de getirilen düzenlemede: “Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir” denilmektedir.
Hediyelerin geri istenebilmesi için öncelikle nişanlılığın evlilik dışında bir sebeple sona ermesi gerekmektedir. Evlilik dışındaki sebepler nişanın bozulması ve ölümdür. Evlilik dışında bir sebeple sona eren nişanlılık halinden sonra nişanlılara verilen hediyeler geri istenebilir. Bu kapsamdaki hediyeler; nişanlıların birbirine vermiş oldukları hediyeler ve anne, baba veya onlar gibi davranan kişilerin diğer nişanlıya verdiği hediyelerdir. Verilen bu hediyelerin talep edilebilmesi için alışılmışın dışında yani daha pahalı ve farklı hediyeler olmalıdır.
Nişanlılık sebebiyle verilen hediye, olağan bir hediye ise, geri istenemez. Yargıtay’ın emsal bulmuş kararlarına göre, olağan bir hediyenin söz konusu olabilmesi için, hediyenin örf ve adete göre verilmesi ve de maddi değerinin günün koşullarına göre fahiş olmamasını gerektirir. Hediyenin geri verilmesi davası açılabilmesi için hediyenin alışılmışın dışında olması gerekir. Hangi hediyelerin alışılmışın dışı sayılacağı, tarafların ekonomik ve sosyal durumlarına, bölgesel örf ve adetlere göre belirlenir. Hediyenin değerinin çok yüksek olması onun alışılmışın dışı hediye olduğu yolunda karine teşkil eder. Ancak burada önemli olan Türkiye koşulları değil, tarafların koşullarıdır.
Ayrıca verilen hediyelerin nişanın bozulmasıyla talep edilemeyecek olduğu durumlarda mevcuttur. Nişanlıların veya ailelerin, diğer nişanlının ailesine verdiği hediyeler nişanın bozulması sonucunda hediyelerin iadesi talebine girmemektedir. Verilen bu hediyeler nişanın bozulması nedeniyle değil sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde istenebilmesi gündeme gelebilir.
Kanuna göre hediyeler aynı şekilde veya aynı şekilde verilemiyorsa hediyenin maddi değeri ölçüsünde geri verilmelidir. İade edilmezse sebepsiz zenginleşme çerçevesinde hediyenin iadesinin talep edilebileceğini kanun öngörmüştür. Taraflardan birinin hediyeleri vermeyi reddetmesi durumunda nişandan önce verilen hediyelerin iadesi davası açılabilir. Bu dava ile hediyelerin iadesi sağlanacaktır.
Nişan hediyelerinin iadesine karar verilebilmesi için kusur şartı aranmaz.
Hediyelerin geri verilmesi davasını ise ancak; hediyeleri veren nişanlı, nişanlının anne ve babası, nişanlının anne ve babası gibi davranan kişiler tarafından açılabilecektir. Dolayısıyla üçüncü kişilerin nişanlılara, nişanlı yakınlarının birbirlerine verdikleri hediyeleri TMK m.122 hükmüne göre geri istemesi mümkün değildir.